Leontyne Price

Leontyne Price
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Mary Violet Leontyne Price
Jaiotza	Laurel (Mississippi), 1927ko otsailaren 10a (97 urte)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Talde etnikoa	afro-amerikarra
Familia
Ezkontidea(k)	William Warfield (en)  (1952 -  1973)
Hezkuntza
Heziketa	Juilliard School (en) Central State University (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	opera abeslaria
Lantokia(k)	New York
Jasotako sariak	ikusi Spingarn Medal  (1965) National Medal of Arts Karrera artistikoari Grammy saria  (1989) Gramophone Award for Lifetime Achievement  (2003) Library of Congress Living Legend Askatasunaren Domina Presidentziala Kennedy Center Honors Emmy sariak Grammy Sariak International Opera Award honorary degree from Spelman College  (1987)
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Genero artistikoa	opera herri-musika
Ahots mota	sopranoa
Diskoetxea	RCA Victor

Leontyne Price —jaiotza-izena: Mary Violet Price— (Laurel, Mississippi, Ameriketako Estatu Batuak, 1927ko otsailaren 10a) sopranoa da, eta Verdiren operen interpretazioagatik da ezaguna, bereziki Aidarenangatik, gerraostean bere egin baitzuen. Operan, nazioarteko ospea lortu duen lehen abeslari afroamerikarra da^[1][2].

Pricek, izan ere, Central State Universityn ikasi zuen, eta, gero, Juilliard-en (cum laude notaz graduatuz). Operan, Verdiren Falstaff obran, Mistress Ford-en paperarekin debutatu zuen. Emanaldia entzun ondoren, Virgil Thomsonek Four Saints in Three Acts (Lau santu hiru ekitalditan) eszenaratzeko kontratatu zuen debut-bira hasi aurretik; Gershwin-en Porgy and Bessen berriz emate arrakastatsua ere egin zuen (William Warfield senarrarekin batera). Ondoren, kontzertu ugari eman zituen, baita Kongresuko Liburutegian Samuel Barber konpositorearekin, piano jotzaile gisa, emandako errezitaldia ere. 1955ean, Pucciniren Tosca telebistaz emandako interpretazioaz gain, San Frantziskoko operan Dialogues des Carmélites, Poulenc-ena, eta Aida obrek ezagutarazi zuten nazioartean. Aidarekin, munduko opera-antzoki nagusi askotan kantatu zuen, 1961ean Metropolitan Operan (Met) egindako debut arrakastatsuaren aurretik, Verdiren Il trovatoreko (Trobalaria) Leonora paperean. Bere ibilbidearekin jarraitu zuen, eta, hogei urtez, hainbat operaren protagonista izan zen. Horrek XX. mendeko interprete nagusien artean kokatu zuen. Obra horietako bat Barberren Antony and Cleopatra (Antonio eta Kleopatra) izan zen, mundu osoko estreinaldia protagonizatu baitzuen. 1985ean, agur esan zion Metropolitan Operari Aidarekin^[3].

Soprano liriko spintoa (liriko bultzatua), bere interpretazio musikalak sotilak ziren, baina, sarritan, emanaldia eklipsatzen zuten^[3]. Mozart eta Pucciniren operetan egindako interpretazioengatik nabarmendu zen, baita Kleopatra interpretatzeagatik Haendelen Giulio Cesaren eta Popea Monteverdiren L'incoronazione di Poppean ere. Hala ere, Giuseppe Verdiren «garai erdiko» operak dira, oraindik ere, garaipenik handienak: Aida, Il trovatoreren Leonorak eta La forza del destino, baita Un ballo in mascheran Ameliaren paperean ere. Obra horietan eta Mozart eta Pucciniren operatan egindako interpretazioak bere grabazio ugarietan gordetzen dira.

Operatik erretiratu ondoren, Pricek errezitaldietan eta orkestra-kontzertuak ematen jarraitu zuen, 1997 arte. Horren ondoren, erretirotik aterako zen ekitaldi berezietan kantatzeko, hala nola irailaren 11ko atentatuen biktimen omenezko kontzertuan, Carnegie Hallen, 2001ean. Ohore eta sari askoren artean, 1964ko Askatasunaren Domina Presidentziala eta 13 Grammy Sariak^[4][5].

Bizitza eta ibilbidea

Gaztaroa eta ikasketak

Mary Violet Leontyne Price Laurelen jaio zen, 1927ko otsailaren 10ean^[6][3]. Priceren bi aitona-amonak ministro-metodista izan ziren Mississippiko eliza beltzetan, eta bere eliza-koruan kantatzen zuen. Hezkuntza eta Arte Industrialen Eskolan (orain Central State College) graduatu zenean, abeslari gisa karrera egitea erabaki zuen. Adiskide baten diru-laguntzari esker, New Yorkeko Juilliard eskolan ikasi zuen lau urtez. ^[1] Aita, James Anthony, arotza zen, eta ama, Katherine Baker Price, emagina zen^[6]. Familia, erabat erlijiosoa, ministro metodisten seme-alabak biak^[7]; amak bakarlari gisa abesten zuen elizako koruan, eta aitak tuba jotzen zuen elizako bandan^[8].​ Anaia, anaia bakarra, George, bi urte geroago jaio zen^[6].​ Musikarekiko afinitate naturala erakutsi zuen adin goiztiarrean, eta, hiru urte eta erdi zituela piano-eskolak hartzen hasi zen Hattie McInnisekin, bertako piano-jotzailearekin^[9]. Hasieran, jostailuzko piano batean jotzen zuen, baina, handik bost urtera, gurasoek fonografo familiarra piano bertikal batengatik aldatu zuten^[9].​ Bien bitartean, zortzi urte zituela, Alexander eta Elizabeth Chisholmen etxea bisitatzen hasi zen, Leontyneren izebak garbitzaile gisa lan egiten zuen familia zuri aberats batena^[10]. Leontyne eta George Chisholm familiako Jean eta Peggy alaba nagusien lagun onak egin ziren, eta Chisholm andreak Leontyne animatu zuen pianoa jotzera eta kantatzera, eta sarritan gonbidatu zuen etxeko festetan kantatzera^[9].​ 9 urte zituela, txangoan eraman zuten Marian Anderson entzutera Jacksonen emandako emanaldi batean. Esperientzia musika klasikoarekin izandako lehen harreman esanguratsua izan zen, eta geroago gogoratu zuen «orduko aura guztiak sekulako eragina izan zuen niregan, bereziki abeslariaren duintasunean eta, jakina, haren ahotsa»^[8].​ Zenbait iruzkingilek diote gertaera horrek musika-ibilbide baterako interesa piztu zuela Pricerengan^[11][7][8]. Nerabezaroan, Price Oak Park Vocational High Schoolera joan zen, eta, han, animatzaile eta salutatorian izan zen^[9].​ Aparteko dirua irabazten zuen hiletetan eta gizarte-ekitaldietan kantatuz.

Mississippi oso banandua zegoen garai hartan, arrazaz, eta Jim Crow legeen^[11] mende zegoen. Horregatik, emakume beltza izanik, egin zezakeen musika-karrera bakarra irakaslearena zen^[7]. Musika-hezkuntzako ikasketak Central State Universityn hasi zituen, Wilberforceko (Ohio)^[12] historikoki beltzentzat zen eskola batean.​ Hala ere, unibertsitateko errektorearen aholkuz^[9] eta abesbatza batean maiz kantatu ondoren, espezialitatez aldatu, eta kantura igaro zen, bere hirugarren urtean^[13]. Klase magistraletan ere parte hartu zuen, bat 1948an Paul Robeson baxu izendunarekin barne, Antioch Collegen^[9]. Robeson txundituta geratu zen Priceren ahotsarekin, eta, Juilliard-en matrikulatu nahi zuela jakin zuenean, Central Stateko administratzaileekin lankidetzan aritu zen ongintzazko kontzertu bat antolatzeko eta haren matrikularako dirua biltzen laguntzeko^[9]. Chisholmtarrek ere Price laguntzen jarraitu zuten, eta Juilliard eskolarentzat behar zen diruaren zatirik handiena eman zuten^[9].

Florence Page Kimballen estudioan sartu zen 1948ko udazkenean. Urte hartan, Juilliard-en ikasten ari zela, Harlem YWCAn bizi izan zen, emakume beltzei irekitako ostatu segurua eta eskuragarria baitzen^[14].​ Bigarren urtean, Metropolitanaren plateatik, Ljuba Welitsch entzun zuen Salome kantatzen, eta operak liluratu zuen. 1950eko udazkenean, Price Juilliard-en Opera Tailerrean sartu zen, eta paper txikiak kantatu zituen Mozarten Flauta Magikoaren tailerrean (Lehen dama) eta Pucciniren Gianni Schicchin (Izeba Nella). 1951ko udan, Tanglewoodeko Berkshire Music Center opera-programan izena eman zuen, eta Straussen Ariadna auf Naxos obraren Ariadna kantatu zuen (bigarren zerrenda)^[15].

Soprano ibilbidea

1952-1954 urteetan, Gershwinen Porgy and Bess operako Bess pertsonaia interpretatu zuen mundu osoan. 1955ean, Pucciniren Tosca antzeztu zuen telebistan; hura izan zen kantari beltz batek telebistan abesten zuen lehen aldia. 1957an, San Frantziskoko operan abestu zuen lehenengoz. Garai hartako soprano liriko famatuen bihurtu zen Estatu Batuetan. 1959an, Vienan egin zuen aurkezpena arrakasta handiz, eta, Milango Scalan, hurrengo urtean. 1961ean, New Yorkeko ''Metropolitan Opera''n egin zuen aurkezpena, Verdiren Il trovatore operako Leonora pertsonaiarekin. Harrezkero, Metropolitan operako soprano nagusietako bat bihurtu zen. Haendel, Mozart, Verdi, Bizet eta Puccini izan ziren Priceren errepertorioko musikagile nagusiak.^[16][17]

Agertokira sartzen zarenean, dena ondo dago. Ederrena sentitzen naiz, osoa, betea. Horregatik uste dut gure bizitza pertsonaleko aferek ez dutela funtzionatzen konprometitu gabeko karrerako emakumeon kasuan. Pertsona batek ezin dizu eman milaka pertsonek ematen dizuten sentsazioa.(Leontyne Price)^[18]

Europa

1958an, Herbert von Karajanek, miresle sutsuak, gonbidatu zuen Vienako Estatu Operan Aidaren paperarekin Europan debuta egiteko.

Karajan eta Price, gainerako ibilbide osoan zehar, elkarrekin arituko dira lanean antzoki (nabarmena da Il Trovatore 1962ko Salzburgoko Musikaldian aurkeztu izana Franco Corelli eta Giulietta Simionatorekin batera), errezitaldi eta grabaziotan (bereziki, La Scalan grabatutako Verdiren Requiema Luciano Pavarotti gaztearekin, Tosca eta Carmen).

1958ko uztailaren 2an, Pricek debuta egin zuen Covent Gardeneko Royal Opera Housen. Bi urte geroago, 1960ko maiatzaren 21ean, Milango La Scalan egin zuen debuta, Aidaren paperarekin; historikoa da, Price izan baitzen Milanen paper nagusi bat interpretatzen zuen lehen abeslari beltza.

Metropolitan Operan

Urtebete geroago, 1961eko urtarrilaren 27an, Leontyne New Yorkeko Metropolitan Operan hasi zen, Il Trovatoreren antzezpen ospetsu batekin. Gau horretan, 42 minutuz egin zioten txalo, Metaren historiako luzeenetako bat. Urte askoan, Price New Yorken kantatu zuen, eta 200 funtzio bete zituen debutaren eta erretiroaren artean, 16 pertsonaia ezberdinen paperak kantatu ondoren.

New York Times-eko Harold Schonberg kritikariak hau idatzi zuen: «Haren ahotsa itzala zen, eta aberatsa, tonu baxuetan; oso erregularra, erregistro batetik bestera igarotzean, eta purua makularik gabe eta belusduna tonu altuetan». Price ez zen Met-en kantatu zuen lehen beltza izan —Marian Andersonek arrazagatiko intolerantzia hautsi zuen 1955eko urtarrilaren 7an, Un ballo in maschera obran, Ulrikaren paperean—, baina opera-izar handi bihurtu zen lehena izan zen. Haren igoerak 60ko hamarkadako AEBko beltzen lorpenak sinbolizatu zituen, lirikako beste izar beltz batzuen igoerarekin batera: Grace Bumbry, Martina Arroyo, Reri Grist eta Shirley Verrett, zeineri, gero, Jessye Norman, Barbara Hendricks eta Kathleen Battle gehituko zitzaiekeen.

1966an, Price Met-era itzuli zen, Kleopatra kantatzera, Samuel Barberriren Anthony and Cleopatra operaren estreinaldian. Ekoizpena New Yorkeko Lincoln Center-en antzerki berria inauguratzeko balio izan zuen, eta ez zen ongi hartua izan, Franco Zeffirelliren produkzioarekin izandako arazoengatik.

Azkenik, Mozart, Puccini eta Richard Strauss ere sartu zituen bere errepertorioan. Hala ere, paper verdiarrengatik jarraituko zuen aitortua izaten. Opera-aria eta kantuekin ere eskaini zituen errezitalak.

Metropolitanen mendeurreneko gala ixteaz arduratu zen, Luciano Pavarottirekin Ballo in mascheraren duo batean. Zortzi orduko maratoia itxi zuen, non munduko kantari garrantzitsu guztiek desfilatu zuten.

Price 1985ean erretiratu zen opera eszenatokitik, Aída Met-en kantatuz. Errezitaldiak ematen jarraitu zuen 1990eko hamarkada arte.

1991n Carnegie Hall-eko Mendeurreneko Galan agertu zen berriro, Richard Straussen Egiptoko Helenaren «Zweite Braunacht» aria kantatzeko.

Erretiratzea

2001eko irailean, erretirotik atera zen Carnegie Hallen agerpen gogoangarria egiteko, Dorre Bikien aurkako erasoen biktimen omenezko kontzertu batean, God bless America kantatuz.

2008ko urtarrilean, Metropolitan Opera Guildek emandako Opera News saria jaso zuen.

Leontyne Price Greenwich Villagen bizi da, New Yorken.

Irudi galeria

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Bitxikeriak

• Whitney Houston abeslariaren senide da. ^[19]
• 1966. urtean, Woody Allenek, oraindik ezezaguna eta What's Up Tiger Lily? lehen filma estreinatu berri zuenak, What's my line gaueko saio famatuan, non gonbidatuek, begiak estalita, aurrean zutena asmatu beharra zuten, Price errekonozitu zuen.^[20]
• Marian Anderson izan zen, 1955ean, New Yorkeko Metropolitan Opera Houseko eszenatokira igo zen lehen abeslari afroamerikarra, baina Price izan zen ospea lortu, eta, NBCko telebista-ekoizpen batean, protagonista izan zen lehen soprano beltza (Tosca, 1955ean). Horrek mugarria suposatu zuen gorroto eta indarkeria arrazistak indarrean zituen gizarte estatubatuarrarentzat: agerpen gogoangarriaren ondoren, ikus-entzule askoren protestak eta ezeztapenak gertatu ziren.^[21]

Arrakastan: lorpenek ez dute kolorerik. (Leontyne Price)^[18]

Erreferentziak

Aipatutako iturriak

Liburuak

• (Alemanez) Kutsch, K.-J.; Riemens, Leo. (2012). «Warfield, William» Großes Sängerlexikon. (4.. argitaraldia) De Gruyter, 4269 or. ISBN 978-3-59-844088-5..
• Story, Rosalyn M.. (1990). And So I Sing: African American Divas of Opera and Concert. Amistad ISBN 978-0-446-71016-9..
• Chotzinoff, Samuel. (1964). A Little Nightmusic: Intimate Conversations with Jascha Heifetz, Vladimir Horowitz, Gian Carlo Menotti, Leontyne Price, Richard Rodgers, Artur Rubinstein, Andrés Segovia. Harper & Row.

Albisteak eta entziklopedia artikuluak

• Blyth, Alan. (2009). Grove Music Online. Oxford: Oxford University Press  doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.22337. ISBN 978-1-56159-263-0..
• Blyth, Alan. (2002). Grove Music Online. Oxford: Oxford University Press  doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.O002807. ISBN 978-1-56159-263-0..
• Driscoll, F. Paul. (n.d.). «Leontyne Price» Opera News.
• Garland, Phyl. (June 1985). «Leontyne Price: Getting Out At the Top. A prima donna assoluta says goodbye to the opera, will continue as concert singer» Ebony.
• «Leontyne Price interview: 'It's terrible but you know I just love the sound of my own voice'» Gramophone February 6, 2017.
• Oxford African American Studies Center. Oxford: Oxford University Press  doi:10.1093/acref/9780195301731.013.43007. ISBN 978-0-19-530173-1..
• Leontyne Price, Ill, To Rest for Month. December 23, 1961.
• «Classical Hero Leontyne Price» WQXR-FM July 31, 2018.

Irakurketa gehiago

Liburuak

• Sir Rudolf Bing, 5,000 Nights at the Opera: The Memoirs of Sir Rudolf Bing (Doubleday, 1972).
• Peter G. Davis, The American Opera Singer: The Lives and Adventures of America's Great Singers in Opera and Concert from 1825 to the Present (Anchor, 1999).
• Plácido Domingo, My izena Forty Years (Alfred A. Knopf, 1983).
• Peter G. Davis, The American Opera Singer (Doubleday, 1997).
• Barbara B. Heyman, Samuel Barber, The Composer and His Music (Oxford University Press, 1992).
• Helena Matheopolous, Diva: Sopranos and Mezzo-sopranos Discuss Their Art (Northeastern University Press, 1992).
• LaBlanc, Michael L.. (1992). Contemporary Black Biography. Profiles from the International Black Community. Detroit, Michigan: Gale Research Inc. ISBN 978-1-4144-3529-9..
• Luciano Pavarotti with William Wright, Pavarotti, My Own Story (Doubleday, 1981), ISBN 978-0-385-15340-9
• Lyon, Hugh Lee. (2006). Leontyne Price: Highlights of a Prima Donna. New York: egiles Choice Press.
• Stephen Rubin, The New Met (MacMillan, 1974).
• Winthrop Sargeant, Divas (Coward, McCann, Geohegan, 1973).
• J. B. Steane, The Grand Tradition: Seventy Years of Singing on Record (Timber Press, 1993).
• Robert Vaughan, Herbert von Karajan (W. W. Norton & Company, 1986).
• Galina Vishnevskaya, Galina, A Russian Story (Harvest/HBJ Book, 1985).
• Ward Plowden, Martha. (2002). Famous izenas of Black Women. (2nd. argitaraldia) Gretna, Louisiana: Pelican Pub. Co. ISBN 1-56554-197-9..
• William Warfield, with Alton Miller, William Warfield: My Music and My Life (Sagamore Publishing, 1991).

Artikuluak

• Blier, Stephen. (October 1996). «Time After Time» Opera News 61.
• Jackson, Robert. (July 1985). «Collard Greens and Caviar» Opera News 48.
• Myers, Eric. (March 2006). «Reunion: Justino Diaz» Opera News 70.
• Perkins, David. (October 5, 1986). «The Garbo of Opera» The News & Observer (Raleigh, North Carolina).
• «The Nation: Where Atlanta's 'Big Mules' Relax» Time January 10, 1977.

Kanpo estekak

• [Bideoa] The Opera House: Leontyne Price Recalls Opening the Met's Inaugural Season at Lincoln Center
• [Bideoa] Leontyne Price sings Madama Butterfly
• [Bideoa] Leontyne Price sings Aida

• Datuak: Q233718
• Multimedia: Leontyne Price / Q233718