Borneo British

Borneo British terdiri daripada empat bahagian utara pulau Borneo, yang kini menjadi Negara Brunei, dua wilayah Malaysia iaitu Wilayah Sabah dan Wilayah Sarawak, dan satu wilayah persekutuan Malaysia iaitu Wilayah Persekutuan Labuan. ^[1] ^[2] Semasa pemerintahan kolonial British sebelum Perang Dunia II, Sarawak dikenali sebagai Raj Sarawak (1841–1946), Sabah dikenali sebagai Borneo Utara (1881–1946), dan Labuan dikenali sebagai Koloni Mahkota Labuan (1848–1946). Antara Perang Dunia II dan kemerdekaan mereka daripada Britain, Sarawak menjadi Jajahan Mahkota Sarawak (1946–1963) manakala Sabah dan Labuan digabungkan untuk membentuk Jajahan Mahkota Borneo Utara (1946–1963). Kerajaan Brunei (1888/1906–1984) ialah sebuah negeri naungan United Kingdom sejak Perjanjian Naungan 1888/1906, dan dikenali sebagai Negara Naungan British Brunei. ^[3]

misi Katolik

Pada tahun 1687, Antonino Ventimiglia [it], yang merupakan seorang Theatine, telah ditugaskan oleh Pope Innocent XI untuk menyebarkan ajaran agama Kristian di Pulau Borneo. Tidak ada peringatan misi ini, yang tidak meninggalkan kesan di pulau itu walaupun mubaligh mengisytiharkan bahawa Tuhan telah memberkati usahanya.

Congregation for the Evangelization of Peoples telah menetapkan pada tarikh 27 Ogos 1855 bahawa pendirian bahagian utara pulau Borneo menjadi wilayah bebas Borneo Utara dan Labuan dan mempercayakannya kepada Orang Sepanyol bernama Carlos Cuarteroni. Cuarteron pada asalnya adalah seorang kapten laut dan telah berikrar, selepas melarikan diri dari bahaya besar, untuk menumpukan dirinya kepada penginjilan Borneo. Beliau mendarat di Labuan pada tahun 1857, bersama beberapa mubaligh yang meninggalkan beliau pada tahun 1860. Walaupun bersendirian di pulau Labuan, Cuarteroni meneruskan kerjanya. Secara panjang lebar, melihat pengasingan itu membuatnya tidak berdaya, dia pergi ke Rom pada tahun 1879 untuk meminta supaya Propaganda meletakkan misi itu untuk menjaga sebuah institut. Dari Kawasan Rom, Cuarteroni pergi ke Sepanyol, di mana dia meninggal dunia.

Pulau Labuan mempunyai keluasan 30 batu persegi (78 km²) dengan penduduk sebanyak 6,800 orang; ia merupakan stesen perkapalan penting antara Singapura dan Hong Kong. Pengawas Apostolik tinggal di Pulau Labuan. Stesen yang disediakan ialah Labuan dan Kuching (Sarawak), dua bandar terpenting. Di luar dua tempat di mana mubaligh tinggal sepuluh stesen dilawati: Sibu, Kanowit, Igan, Oya, Mukah, Baram, Papar, Jesselton, Putatan, dan Sandakan. Menurut "Mission-Atlas" P. Streit, statistik misi Katolik pada awal abad ke-20 (1901-2000) ialah: 19 imam biasa, 2 saudara lelaki, 15 saudara perempuan; 8 gereja; 20 kapel; 16 katekis; 14 sekolah dengan 740 murid; 2,600 pembaptisan; kira-kira 1,000 katekumen.

kuasa British

British telah memperoleh pulau Labuan pada tahun 1846; mereka secara beransur-ansur meluaskan kuasa mereka ke atas pemerintah-pemerintah kecil di bahagian utara Borneo sehingga, pada tahun 1888, negeri naungan British di kawasan Borneo Utara telah diiktiraf secara rasmi. Mubaligh berbahasa Inggeris yang dikehendaki di bahagian British di Borneo, Propaganda (pada tarikh 19 Mac 1881) menyerahkan misi Borneo Utara dan Labuan kepada Persatuan Misi Asing Mill Hill, dari Wilayah England. Pengawas Apostolik pertama yang dilantik di bawah pentadbiran baru ialah Thomas Jackson. Masyarakat terus bertanggungjawab terhadap misi tersebut.

Semasa Perang Dunia Kedua, British telahpun menyedari bahawa mereka tidak dapat mempertahankan tanah jajahan daripada Tentera Laut Imperial Jepun yang berkuasa. Mereka memusnahkan lapangan terbang, dan terutamanya medan minyak di sana dan di Brunei sebelum Jepun mendarat pada tarikh 16 Disember 1941. Pasukan British yang kecil menyerah kalah. Pada tahun 1943, penduduk Cina kira-kira sebanyak 50,000 orang telah memberontak terhadap Jepun dan merampas beberapa bandar. Mereka terharu dengan banyak hukuman mati. pihak Australia juga menghantar pasukan operasi khas, yang melatih dan mempersenjatai unit militia tempatan dan membantu pendaratan bahagian Australia pada Jun 1945. Pasukan Jepun berjumlah kira-kira 31,000 pasukan, dan bertahan sehingga Oktober 1945, lama selepas Maharaja Jepun telah menyerah kalah. ^[4]

Gambar rajah

Rujukan

^ George Lawrence Harris (1956). North Borneo, Brunei, Sarawak (British Borneo). Human Relations Area Files.
^ W. H. (William Hood) Treacher, Sir (December 2012). British Borneo Sketches of Brunai, Sarawak, Labuan, and North Borneo. Tredition Classics. ISBN 978-3-8472-1906-4.
^ Leigh R. Wright (1 July 1988). The Origins of British Borneo. Hong Kong University Press. m/s. 181–. ISBN 978-962-209-213-6.
^ I.C.B Dear, ed, The Oxford Companion to World War II (1995) p 163

Bacaan lanjut

Rencana ini memuatkan teks dari suatu penerbitan yang kini berada dalam domain awam: Herbermann, Charles, penyunting (1913). "Prefectures Apostolic of Borneo" . Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton. Cite has empty unknown parameters: |HIDE_PARAMETER20= dan |coauthors= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
WorldStatesmen- Malaysia historical context (see Labuan and Sabah sections); not worked in here

l b s Negeri naungan dan jajahan mahkota Tanah Melayu dan Borneo British
Tanah Melayu	Negeri-negeri Selat (1826–1946) Negeri-negeri Melayu Bersekutu (1895–1946) Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (1800s–1946) Jajahan Mahkota Melaka (1946–1957) Jajahan Mahkota Pulau Pinang (1946–1957)
Borneo	Kerajaan Sarawak (1841–1941) Jajahan Mahkota Sarawak (1946–1963) Jajahan Mahkota Labuan (1848–1946) Borneo Utara (1882–1946) Jajahan Mahkota Borneo Utara (1946–1963)

Rencana Malaysia

Sejarah

Geografi

Politik

Ekonomi

Masyarakat

Jenayah Darurat Demografi Rakyat Malaysia Pendidikan (Universiti) Kumpulan etnik Kesihatan Jurang pendapatan Bahasa Kemiskinan Agama Bekalan air dan sanitasi Wanita
Budaya	Seni bina Wayang Masakan Cerita rakyat Mitologi Kesusasteraan Ketuanan Melayu Media Muzik Nama Cuti umum Sukan
Simbol	Haiwan Lagu kebangsaan Lambang Bendera Bunga Ikrar

Garis kasar

Kategori
Portal

Rencana Brunei

Sejarah

Geografi

Sempadan
Borneo
Bandaran
Sungai
Fauna
Flora

Politik

Ekonomi

Dollar (matawang)
Telekomunikasi
Pelancongan
Transport

Masyarakat

Masakan Kebudayaan Demografi Orang Brunei Etnik Pendidikan Filem Penjagaan kesihatan Perumahan Bahasa Media Melayu Islam Beraja (falsafah negara) Muzik Agama Sukan
Simbol	Lagu kebangsaan Jata Bendera

Kategori

Wilayah Empayar British dan United Kingdom

Legenda: Wilayah sekarang; Bekas wilayah; * Kini sebuah negara Komanwel; Kini sebuah negara anggota Komanwel

Eropah
1708–1757 Minorca Sejak 1713 Gibraltar 1763–1782 Minorca 1798–1802 Minorca 1800–1813 Malta (Negeri Naungan) 1813–1964 Malta (koloni) 1807–1890 Heligoland 1809–1864 Kepulauan Ionian 1878–1960 Cyprus 1921–1937 Negara Bebas Ireland

Amerika Utara

Kurun ke-17 dan sebelumnya		Kurun ke-18	Kurun ke-19 dan ke-20

1579 New Albion 1583–1907 Newfoundland 1605–1979 *Saint Lucia 1607–1776 Virginia Sejak 1619 Bermuda 1620–1691 Koloni Plymouth 1623–1883 Saint Kitts *(Saint Kitts dan Nevis) 1624–1966 *Barbados 1625–1650 Saint Croix 1627–1979 *Saint Vincent dan Grenadines 1628–1883 Nevis *(Saint Kitts dan Nevis) 1629–1691 Koloni Massachusetts Bay 1632–1776 Maryland Sejak 1632 Montserrat 1632–1860 Antigua *(Antigua dan Barbuda) 1636–1776 Connecticut 1636–1776 Rhode Island 1637–1662 Koloni New Haven	1643–1860 Bay Islands Sejak 1650 Anguilla 1655–1850 Mosquito Coast (negeri naungan) 1655–1962 *Jamaica 1663–1712 Carolina 1664–1776 New York 1665–1674 dan 1702–1776 New Jersey Sejak 1666 Kepulauan British Virgin Sejak 1670 Cayman Islands 1670–1973 *The Bahamas 1670–1870 Rupert's Land 1671–1816 Leeward 1674–1702 East Jersey 1674–1702 West Jersey 1680–1776 New Hampshire 1681–1776 Pennsylvania 1686–1689 Dominion New England 1691–1776 Massachusetts	1701–1776 Delaware 1712–1776 North Carolina 1712–1776 South Carolina 1713–1867 Nova Scotia 1733–1776 Georgia 1754–1820 Pulau Cape Breton 1762–1974 *Grenada 1763–1978 Dominica 1763–1873 Pulau Prince Edward 1763–1791 Quebec 1763–1783 Florida Timur 1763–1783 Florida Barat 1784–1867 New Brunswick 1791–1841 Lower Canada 1791–1841 Upper Canada Sejak 1799 Kepulauan Turks dan Caicos	1818–1846 Columbia District/Oregon Country¹ 1833–1960 Kepulauan Windward 1833–1960 Kepulauan Leeward 1841–1867 Province of Canada 1849–1866 Pulau Vancouver 1853–1863 Koloni Kepulauan Queen Charlotte 1858–1866 British Columbia 1859–1870 Wilayah Barat Laut 1860–1981 *British Antigua dan Barbuda 1862–1863 Stickeen Territories 1866–1871 British Columbia 1867–1931 *Dominion of Canada² 1871–1964 British Honduras (*Belize) 1882–1983 *Saint Kitts dan Nevis 1889–1962 Trinidad dan Tobago 1907–1949 Newfoundland³ 1958–1962 Persekutuan Hindia Barat

1. Diduduki bersama dengan Amerika Syarikat.
2. Pada tahun 1931, Kanada dan kerajaan British lain mendapat pemerintahan sendiri melalui Statut Westminster. Lihat Nama Kanada.
3. Menyerah pemerintahan sendiri pada tahun 1934, tetapi kekal sebagai Dominion de jure sehingga ia menyertai Kanada pada tahun 1949.

Amerika Selatan
1631–1641 Koloni Pulau Providence 1651–1667 Willoughbyland (Suriname) 1670–1688 Kepulauan Saint Andrew dan Providence⁴ 1831–1966 Guiana British (Guyana) Sejak 1833 Kepulauan Falkland⁵ Sejak 1908 South Georgia and the South Sandwich Islands⁵
4. Sekarang salah satu Bahagian Colombia. 5. Diduduki oleh Argentina semasa Perang Falklands April-Jun 1982.

Afrika

Kurun ke-17 dan ke-18	Kurun ke-19		Kurun ke-20

Sejak 1658 Saint Helena¹⁴ 1792–1961 Sierra Leone 1795–1803 Koloni Cape	Sejak 1815 Pulau Ascension¹⁴ Sejak 1816 Tristan da Cunha¹⁴ 1806–1910 Koloni Cape 1807–1808 Madeira 1810–1968 Mauritius 1816–1965 Gambia 1856–1910 Natal 1862–1906 Koloni Lagos 1868–1966 Basutoland (Lesotho) 1874–1957 Gold Coast (Ghana) 1882–1922 Mesir	1884–1900 Oil Rivers/Niger Coast 1884–1966 Bechuanaland (Botswana) 1884–1960 British Somaliland 1887–1897 Zululand 1890–1962 Uganda 1890–1963 Zanzibar (Tanzania) 1891–1964 Nyasaland (Malawi) 1891–1907 Negeri naungan Afrika Tengah British 1893–1968 Swaziland 1895–1920 negeri naungan Afrika Timur 1899–1956 Sudan Inggeris-Mesir	1900–1914 Nigeria Utara 1900–1914 Nigeria Selatan 1900–1910 Koloni Sungai Orange 1900–1910 Koloni Transvaal 1903–1976 Seychelles 1910–1931 Afrika Selatan 1914–1960 Jajahan dan naungan Nigeria (Nigeria) 1915–1931 Afrika Barat Daya (Namibia) 1919–1961 Cameroons British (Cameroon)⁶ 1920–1963 Kenya 1922–1961 Tanganyika (Tanzania)⁶ 1923–1965 Rhodesia Selatan (Zimbabwe)⁷ 1924–1964 Rhodesia Utara (Zambia) 1979–1980 Rhodesia Selatan (Zimbabwe)⁷

6. mandat Liga Bangsa.
7. Rhodesia Selatan berkerajaan sendiri secara sepihak mengisytiharkan kemerdekaan pada tahun 1965 (sebagai Rhodesia) dan terus menjadi negeri tidak diiktiraf sehingga 1979 Perjanjian Lancaster House. Selepas diiktiraf kemerdekaan pada tahun 1980, Zimbabwe merupakan ahli Komanwel sehingga ia menarik diri pada tahun 2003.

Asia

Kurun ke-17 dan ke-18	Kurun ke-19		Kurun ke-20

1685–1824 Bangkahulu 1702–1705 Pulo Condore 1757–1947 Bengal (Bengal Barat (India) dan Bangladesh) 1762–1764 Manila dan Cavite 1781-1784 Padang (Indonesia) 1786–1946 Pulau Pinang (Malaysia) 1795–1948 Sailan/Ceylon (Sri Lanka) 1795-1819 Padang (Indonesia) 1796–1965 Maldives	1812–1824 Banka (Sumatra) dan Billiton (Sumatra) 1819–1826 Malaya British (Malaysia Barat dan Singapura) 1826–1946 Negeri Selat (Malaysia dan Singapura) 1839–1967 Koloni Aden 1839–1842 Afghanistan 1841–1997 Hong Kong 1841–1946 Kerajaan Sarawak(Malaysia) 1848–1946 Labuan (Malaysia) 1858–1947 British India (India, Pakistan dan Bangladesh, Burma) 1874–1963 Borneo British (Malaysia Timur dan Brunei)	1879–1919 Afghanistan (negeri naungan) 1882–1963 Borneo Utara British (Malaysia) 1885–1946 Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu 1888–1984 Kesultanan Brunei 1891–1971 Negeri naungan Muscat dan Oman 1892–1971 Negeri Trucial 1895–1946 Negeri-negeri Melayu Bersekutu 1898–1930 Garison Weihai 1878–1960 Cyprus	1907–1949 Bhutan (negeri naungan) 1918–1961 Negara Syeikh Kuwait 1920–1932 Iraq⁸ 1921–1946 Transjordan⁸ 1923–1948 Palestine⁸ 1945–1946 Vietnam Selatan 1946–1963 Borneo Utara (Malaysia) 1946–1963 Sarawak (Malaysia) 1946–1963 Singapura 1946–1948 Malayan Union 1948–1957 Persekutuan Tanah Melayu (Malaysia) Sejak 1960 Akrotiri dan Dhekelia (sebelum sebahagian daripada Cyprus) Sejak 1965 Wilayah Lautan Hindi British (sebelum sebahagian daripada Mauritius dan Seychelles)

⁸ Mandat Liga Bangsa. Mandat Iraq tidak digubal dan digantikan dengan Perjanjian Inggeris-Iraq

Oceania

Kurun ke-18 dan ke-19		Kurun ke-20

1788–1901 New South Wales 1803–1901 Van Diemen's Land/Tasmania 1807–1863 Kepulauan Auckland⁹ 1824–1980 New Hebrides (Vanuatu) 1824–1901 Queensland 1829–1901 Koloni Swan River/Australia Barat 1836–1901 Australia Selatan Sejak 1838 Kepulauan Pitcairn	1841–1907 Koloni New Zealand 1851–1901 Victoria 1874–1970 Fiji¹⁰ 1877–1976 Wilayah British Pasifik Barat 1884–1949 Wilayah Papua 1888–1901 Kerajaan Rarotonga/Persekutuan Kepulauan Cook⁹ 1889–1948 Kepulauan Union (Tokelau)⁹ 1892–1979 Kepulauan Gilbert dan Ellice¹¹ 1893–1978 Kepulauan British Solomon¹²	1900–1970 Tonga (negeri dilindungi) 1900–1974 Niue⁹ 1901–1942 *Komanwel Australia 1907–1953 *Dominion New Zealand 1919–1942 dan 1945–1968 Nauru 1919–1949 Wilayah New Guinea 1949–1975 Wilayah Papua dan New Guinea¹³

9. Kini sebahagian *New Zealand.
10. Keanggotaan digantung.
11. Kini Kiribati dan *Tuvalu.
12. Kini sebahagian *Kepulauan Solomon.
13. Kini *Papua New Guinea.

Antartika dan Atlantik Selatan
Sejak 1658 Saint Helena¹⁴ Sejak 1815 Pulau Ascension¹⁴ Sejak 1816 Tristan da Cunha¹⁴ Sejak 1908 Wilayah Antartik British¹⁵ 1841–1933 Wilayah Antartik Australia (dipindahkan ke Komanwel Australia) 1841–1947 Wilayah Tanggungan Ross (dipindahkan ke Negara New Zealand)
14. Sejak tahun 2009 sebahagian daripada Saint Helena, Ascension dan Tristan da Cunha; Pulau Ascension (1922–) dan Tristan da Cunha (1938–) sebelum ini wilayah tanggungan Saint Helena. 15. Kedua-dua menuntut pada tahun 1908; wilayah ditubuhkan pada 1962 (Wilayah Antartika British) dan 1985 (Georgia Selatan dan Kepulauan Sandwich Selatan).