Afrodyta
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
bogini miłości, piękna, kwiatów, pożądania i płodności | |||
Występowanie | mitologia grecka | ||
---|---|---|---|
Przydomek | Afrogeneja, Anadyomene, Cypryda (Kipryda); Afrodyta Acidalia, Cytherea, Despina, Kypris, Epitragidia, Skotia, Basilis, Persephaessa, Pandemos, Urania, Apatura,Mommy | ||
Atrybuty | rydwan zaprzężony w gołębie, róża, mirt | ||
Siedziba | Olimp | ||
Teren kultu | |||
Nazwa święta | Afrodyzje | ||
Odpowiednik | Wenus (rzymski) | ||
Rodzina | |||
Ojciec | Zeus | ||
Matka | Dione | ||
Mąż | Hefajstos | ||
Dzieci | z Aresem: Dejmos, Fobos, Harmonia, Eros i Anteros | ||
| |||
| |||
|
Afrodyta (gr. Ἀφροδίτη Aphrodítē „wdzięk, urok”, łac. Venus) – w mitologii greckiej bogini miłości, piękna, kwiatów, pożądania i płodności. Najbardziej urodziwa z bogiń antycznych mitów.
Jej rzymską odpowiedniczką była Wenus (Wenera)[1].
Pochodzenie i narodziny
Kwestia jej pochodzenia jest różnie przedstawiana w mitach. Według jednego z nich Afrodyta nie miała rodziców i pewnego dnia wyłoniła się z piany morskiej w pobliżu Cypru. Nieco inaczej przedstawiał to Hezjod, który w Teogonii pisał, że kiedy odcięte sierpem genitalia Uranosa (pokonanego przez Kronosa, gdy roztaczał się nad Gają jak niebo nad ziemią) wpadły do morza w pobliżu Cypru, woda otoczyła je białą pianą, z której następnie wyłoniła się przepiękna Afrodyta. Pływała po morzu w muszli, zatrzymując się u brzegów Kytery, a potem Cypru. Druga z tych wysp stała się jej ulubionym miejscem. Na jej brzegu oczekiwały już na nią Charyty: Eufrosyne, Aglaja i Talia, które odtąd zawsze towarzyszyły jej i służyły. Cypr stał się głównym miejscem kultu bogini.
Natomiast w innych mitach opisywana jest jako córka Uranosa i Hemery, zwanej Uranią. Według Homera była córką Zeusa i Diony.
Dalsze losy
Jej pierwszym kochankiem był Adonis. Była żoną Hefajstosa, ale epizod z Aresem świadczy, że nie była zbyt wierna (z tego związku zrodzili się Dejmos, Fobos, Harmonia, Eros i Anteros). Hefajstos ukrył w łożu pułapkę z mocnej, lecz niezauważalnej, metalowej sieci i schwytał w nią Afrodytę z Aresem. Potem wystawił ich na pośmiewisko przed innymi bogami na Olimpie.
W konkursie piękności między Herą, Ateną i Afrodytą, ta ostatnia obiecała Parysowi Helenę, żonę Menelaosa ze Sparty, za tytuł najpiękniejszej (jabłko niezgody), czym przyczyniła się do rozpętania wojny trojańskiej. W wojnie starała się sprzyjać Trojanom.
Atrybuty, przydomki
Jej atrybutami były: rydwan zaprzężony w gołębie, róża, jabłko oraz mirt. Czczona była zwłaszcza przez kobiety, które widziały w niej patronkę małżeństwa. Ze względu na jej związek z morzem była czczona przez żeglarzy i w miastach portowych.
Starożytni nadawali Afrodycie różne przydomki: Afrogeneja – zrodzona z piany morskiej, Anadyomene (Ἀναδυομένη) – wynurzająca się z fal morskich, Cypryda (Kipryda) – od Cypru; Afrodyta Acidalia, Cytherea (Κυθήρεια), Despina (Δέσποινα), Kypris (Κύπρις), Epitragidia, Skotia (Σκοτία), Basilis (Βασιλίς), Persephaessa (Περσεφάεσσα), Pandemos (Πάνδημος), Urania, Apatura itp.
Afrodyta w filozofii
Pauzaniasz w platońskim dialogu Uczta wykładał teorię, że istnieją dwie Afrodyty: Afrodyta niebiańska (Afrodyta Urania(inne języki)) i Afrodyta wszeteczna (Afrodyta Pandemos(inne języki)).
Ikonografia
Symbole
Najbardziej znanym symbolem Afrodyty był gołąb[2], który pierwotnie był ważnym symbolem jej prekursora z Bliskiego Wschodu, Inanny-Isztar. (W rzeczywistości starożytne greckie słowo oznaczające „gołębicę”, peristerá, może pochodzić od Semickiego wyrażenia peraḥ Ištar, oznaczającego „ptak Isztar”)[3][4].
Zobacz też
Informacje w projektach siostrzanych |
Teksty źródłowe w Wikiźródłach |
Cytaty w Wikicytatach |
Definicje słownikowe w Wikisłowniku |
- Afrodyzje – święta obchodzone na cześć bogini
- Narodziny Wenus
Przypisy
- ↑ Afrodyta, [w:] JoannaJ. Cieślewska JoannaJ. i inni, Starożytni Grecy, t. 1, Warszawa: New Media Concept, 2007, s. 56–57 .
- ↑ Monica S.M.S. Cyrino Monica S.M.S., Aphrodite, Routledge, 25 czerwca 2012, ISBN 978-1-136-61591-7 [dostęp 2023-01-02] (ang.).
- ↑ The Culture of Animals in Antiquity [online] [dostęp 2023-01-02] .
- ↑ G. JohannesG.J. Botterweck G. JohannesG.J., HelmerH. Ringgren HelmerH., Heinz-JosefH.J. Fabry Heinz-JosefH.J., Theological Dictionary of the Old Testament: Volume VI, Wm. B. Eerdmans Publishing, 1974, ISBN 978-0-8028-2330-4 [dostęp 2023-01-02] (ang.).
Bibliografia
- Grimal Pierre, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Ossolineum, 1987.
- Mała encyklopedia kultury antycznej, Warszawa: PWN, 1966.
- Markowska Wanda, Mity Greków i Rzymian, Warszawa: Iskry, 1973.
- Parandowski Jan, Mitologia, Warszawa: Czytelnik, 1975.
- p
- d
- e
- PWN: 3866138
- Britannica: topic/Aphrodite-Greek-mythology
- Treccani: afrodite
- Universalis: aphrodite
- БРЭ: 1841959
- Nacionālā enciklopēdija: 148329
- SNL: Afrodite
- VLE: afrodite
- Catalana: 0000924
- DSDE: Afrodite
- Hrvatska enciklopedija: 710