Apatyt
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Skład chemiczny | Ca5[(F,Cl,OH)(PO4)3][1]:
| ||
---|---|---|---|
Twardość w skali Mohsa | 5 | ||
Przełam | nierówny, muszlowy | ||
Łupliwość | wyraźna | ||
Układ krystalograficzny | |||
Gęstość minerału | 3,16–3,23 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | |||
Rysa | biała | ||
| |||
|
Apatyt (gr. apato = „oszukiwać, zwodzić, łudzić”, gdyż często bywa mylony z innymi minerałami) – minerał z gromady fosforanów. Należy do minerałów szeroko rozpowszechnionych występujących we wszystkich typach skał.
Charakterystyka
Właściwości
Tworzy kryształy sześcioboczne, o pokroju słupkowym, igiełkowym lub tabliczkowym. Często występuje w formie skupień zbitych, ziarnistych, nerkowatych. Jest kruchy, przezroczysty, wykazuje fluorescencję o bardzo różnych barwach. Jest izostrukturalny z mimetezytem, piromorfitem, wanadynitem.
Stosunkowo twardy, daje się zarysować szkłem, stalą zwykłą oraz stalą narzędziową.
Występowanie
Krystaliczny apatyt występuje prawie we wszystkich skałach magmowych. Duże koncentracje apatytu znajdują się w pewnych partiach rud magnetytowych. Apatyt jest częstym składnikiem pegmatytów. Najładniejsze okazy spotykane są w druzach jako szczotki krystaliczne oraz w pustkach skał wulkanicznych. Szczególnie duże okazy występują w Kanadzie (do 70 cm długości) i USA (do 25 cm). Największy oszlifowany apatyt ma masę 147 kg (pochodzi z Kenii, jest żółtozielony).
Miejsca występowania:
- Na świecie: Niemcy, Szwajcaria, Meksyk, Kanada, Brazylia, Birma, Sri Lanka, Boliwia, Algieria, Kenia, Tanzania, Republika Południowej Afryki, Hiszpania, Finlandia, Portugalia, Rosja (Półwysep Kolski).
- W Polsce: Góry Sowie (w hornblendytach), okolice Bielska-Białej i Żywca.
Zastosowanie
- źródło otrzymywania fosforu (do produkcji nawozów sztucznych, zapałek, produkcji kwasu fosforowego)[1]
- czyste i ładnie zabarwione kryształy stosowane są w jubilerstwie (nadaje się im szlif fasetkowy i kaboszonowy)
- główny nieorganiczny składnik tkanek zębowych (szkliwa, zębiny i cementu) oraz kości.
Przypisy
Bibliografia
- Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.
Linki zewnętrzne
- Artykuł o apatycie na stronie Webmineral.com (ang.)
- Artykuł o apatycie na stronie Mindat.org (ang.)
- Apatyt – prezentacja filmowa
- NDL: 00569507
- Britannica: science/carbonate-apatite
- Universalis: apatites
- ЕСУ: 43092
- SNL: apatitt
- identyfikator minerału w Mindat: 29229