Baszta pod Zrębem
nr rej. 312 z 27 lutego 1967 | |||
Ruiny Baszty Pod Zrębem | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Gdańsk | ||
Adres | ul. Żabi Kruk | ||
Styl architektoniczny | gotyk | ||
Wysokość całkowita | 22 m | ||
Kondygnacje | 6 | ||
Ukończenie budowy | 1487 | ||
Zniszczono | 1975, 1982 | ||
Właściciel | pod zarządem Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych[1] | ||
Położenie na mapie Gdańska | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa pomorskiego | |||
54°20′32″N 18°38′53″E/54,342222 18,648056 | |||
|
Baszta pod Zrębem, nazywana też Basztą Atutową (niem. Trumpfturm) – zabytkowa[2] późnogotycka baszta znajdująca się na Starym Przedmieściu w Gdańsku, w pobliżu Motławy, zachowana w ruinie. Sąsiednią basztą jest Baszta Biała.
Historia
Sąsiednie Stare Przedmieście zostało przyznane przez Krzyżaków Głównemu Miastu najprawdopodobniej około 1342 roku[3], a w drugiej połowie XV wieku uzyskało mury obronne[4]. Wojna trzynastoletnia (1454–1466) uświadomiła gdańszczanom konieczność otoczenia fortyfikacjami także Starego Przedmieścia[5]. W latach 1463–1490 powstał długi na ponad 1 km ciąg murów z dwoma bramami i co najmniej siedmioma basztami, z których zachowały się tylko Baszta Pod Zrębem, Baszta Biała[3] i fundamenty Baszty Nowej (odkopanej w maju 2018)[6].
Baszta powstała w 1487 roku, jako ostateczne umocnienie średniowiecznych fortyfikacji Starego Przedmieścia. Początkowo miała cylindryczny kształt, z jedną ścianą ściętą (od północy). Posiadała ceramiczny dach stożkowy z niewielką sterczyną i czterema lukarnami oraz ganek strzelecki. Polska nazwa pochodzi od kształtu prostokątnego dachu, z dwoma narożnikami („zrębami”) nadwieszonymi nad zaokrąglonym murem baszty. W pierwszej połowie XVI wieku, w wyniku likwidacji hurdycji oraz przesklepienia najwyższej kondygnacji, utworzono na niej platformę umożliwiającą wykorzystanie artylerii, co osłabiło jednak konstrukcję baszty.
Po wybudowaniu nowej linii zewnętrznych fortyfikacji (nowożytnych) w XVII wieku, baszta straciła znaczenie obronne i została zamieniona na magazyn wojskowy. W XIX wieku została poddana konserwacji. Pod koniec XIX wieku większość fortyfikacji otaczających Gdańsk uległa rozbiórce[6]. Baszta przetrwała II wojnę światową, a w latach 60. XX wieku zostały przeprowadzone prace zabezpieczające. W wyniku braku prac konserwatorskich, w 1975 roku runął północno-zachodni narożnik baszty, a podczas wichury 3 marca 1982 zawaliła się cała północna część baszty. Obecnie jest ogrodzona i zabezpieczona przed dalszym zawaleniem.
- Baszta z otoczeniem, na pierwszym planie Motława, 1903
- Baszta, ok. 1900
- W 2007
- W 2016
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Miasto zabezpieczyło ruiny Baszty pod Zrębem. trojmiasto.gazeta.pl, 12 marca 2015.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych. kobidz.pl.
- ↑ a b STARE PRZEDMIEŚCIE. gedanopedia.pl.
- ↑ MURY OBRONNE. gedanopedia.pl.
- ↑ Tego na pewno nie wiecie. Od Baszty Nowej do Bastionu Wiebego. trojmiasto.wyborcza.pl, 13 maja 2018. [dostęp 2018-05-14].
- ↑ a b Odkopano fundamenty Baszty Nowej w Gdańsku. historia.trojmiasto.pl, 21 maja 2018. [dostęp 2018-05-23].
Linki zewnętrzne
- Baszta Atutowa - Trumpfturm
- Historia baszty
- p
- d
- e
Istniejące | |
---|---|
Częściowo zachowane |
|
Nieistniejące |
|
- Gotyckie baszty i wieże Gdańska w Wikimedia Commons