Hrabstwa Szkocji
Hrabstwa Szkocji (ang. counties lub shires) – dawne jednostki podziału terytorialnego Szkocji, istniejące co najmniej od XII wieku do 1975 roku[1].
Koncepcja podziału terytorium na hrabstwa przybyła z Anglii, gdzie hrabstwa ustanowione zostały przez Normanów, wkrótce po podboju tego kraju w 1066 roku. Pierwsze hrabstwa w Szkocji utworzone zostały w okresie panowania Dawida I (1124–1153), w południowo-wschodniej części kraju. Większość hrabstw uformowana została do XIII wieku, choć ostatnie, na północno-zachodnich peryferiach kraju, powstały dopiero w XVII wieku[1]. Pierwotnie pełniły one głównie funkcję sądowniczą, jako obszary jurysdykcji szeryfa, który reprezentował na danym terenie monarchę, nazywane szeryfowstwami (sheriffdoms). Z czasem hrabstwa nabyły funkcję administracyjną. W połowie XIX wieku granice hrabstw i szeryfowstw przestały się pokrywać[2][3].
Hrabstwa przetrwały do 1975 roku w zasadniczo niezmienionych granicach. W 1891 roku dokonano niewielkich korekt granic, likwidując większość ekslaw i enklaw. Szczególnie rozczłonkowane hrabstwo Cromartyshire połączono z Ross-shire, tworząc nowe hrabstwo Ross and Cromarty. Tym samym liczba hrabstw zmniejszyła się z 34 do 33[2][4][5].
Hrabstwa przestały istnieć w 1975 roku, kiedy to w wyniku reformy administracyjnej zastąpione zostały przez dwustopniowy podział na regiony (regions) i dystrykty (districts). W 1996 roku kolejna reforma administracyjna wprowadziła nowy podział na „obszary rady lokalnej” (council areas)[2]. Współcześnie termin „hrabstwo” (county) bywa używany w odniesieniu do tych ostatnich[6][7].
Lista hrabstw
Nazwa | Inne nazwy | Ośrodek administracyjny | Uwagi |
---|---|---|---|
Aberdeenshire | Aberdeen[3] | Aberdeen | |
Angus | Forfarshire[a][1], Forfar[3] | Forfar | |
Argyll | Argyle, Argyllshire[3] | Inveraray, później Lochgilphead[8] | |
Ayrshire | Ayr[3] | Ayr | |
Banffshire | Banff[3] | Banff | |
Berwickshire | Berwick[3] | Berwick-upon-Tweed (do 1482), Duns | |
Buteshire | Bute[3] | Rothesay | |
Caithness | Caithness-shire[3] | Wick[9] | |
Clackmannanshire | Clackmannan[3] | Clackmannan (do 1821), Alloa[10] | |
Cromartyshire | Cromarty[3] | Cromarty | Zlikwidowane w 1891 roku, połączone w Ross and Cromarty |
Dumfriesshire | Dumfries[3] | Dumfries | |
Dunbartonshire | Dumbartonshire[b][5], Dumbarton, Dunbarton[3] | Dumbarton | |
East Lothian | Haddingtonshire[a][1], Haddington[3] | Haddington | |
Fife | Fifeshire[3] | Cupar[11] | |
Inverness-shire | Inverness[3] | Inverness | |
Kincardineshire | Mearns[2], Kincardine[3] | Kincardine, później Stonehaven | |
Kinross-shire | Kinross[3] | Kinross | |
Kirkcudbrightshire | Kirkcudbright[3] | Kirkcudbright | |
Lanarkshire | Lanark[3] | Lanark, później Hamilton | |
Midlothian | Edinburghshire[a][1], Edinburgh[3] | Edynburg | |
Moray | Elginshire[a][1], Elgin, Morayshire[3] | Elgin | |
Nairnshire | Nairn[3] | Nairn | |
Orkady (Orkney) | Kirkwall[12] | ||
Peeblesshire | Tweeddale[2], Peebles[3] | Peebles | |
Perthshire | Perth[3] | Perth | |
Renfrewshire | Renfrew[3] | Renfrew | |
Ross and Cromarty | Dingwall | Utworzone w 1891 roku z połączenia Cromartyshire i Ross-shire | |
Ross-shire | Ross[3] | Dingwall | Zlikwidowane w 1891 roku, połączone w Ross and Cromarty |
Roxburghshire | Roxburgh[3] | Roxburgh, później Jedburgh (do 1899), Newtown St Boswells[13] | |
Selkirkshire | Ettrick Forest[2], Selkirk[3] | Selkirk | |
Stirlingshire | Stirling[3] | Stirling | |
Sutherland | Sutherlandshire[3] | Dornoch | |
Szetlandy (Zetland) | Shetland[2] | Lerwick[14] | |
West Lothian | Linlithgowshire[a][1], Linlithgow[3] | Linlithgow | |
Wigtownshire | Wigtown[3] | Wigtown |
W latach 90. XIX wieku roku Aberdeen, Dundee, Edynburg i Glasgow ustanowione zostały miastami na prawach hrabstwa (county of city)[1].
Zobacz też
Zobacz multimedia związane z tematem: Hrabstwa Szkocji |
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Scottish Counties and Parishes: their history and boundaries on maps. National Library of Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g What's the difference between counties, parishes, burghs, regions and districts?. ScotlandsPlaces. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Scottish County. A vision of Britain through time. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ a b Scottish counties until 1890. Undiscovered Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ a b c Scottish counties from 1890 to 1975. Undiscovered Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ Scottish counties. Collins Dictionary. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ MPs and Lords: Scotland. UK Parliament. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ Old County of Argyllshire. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ Old County of Caithness. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ Clackmannan. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ Old County of Fife. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ Old County of Orkney. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ Jedburgh. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
- ↑ Old County of Shetland. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Interaktywna mapa hrabstw Szkocji na stronie Biblioteki Narodowej Szkocji (ang.)
- p
- d
- e
|