Ichapekene Piesta
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
Macheteros w charakterystycznych nakryciach głowy (2011) | |
Państwo | Boliwia |
---|---|
Typ | niematerialne dziedzictwo kulturowe |
Numer ref. | 00627 |
Region[b] | Ameryka Łacińska i Karaiby |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę | 2012 |
brak współrzędnych | |
Ichapekene Piesta – coroczne synkretyczne święto odbywające się w lipcu i sierpniu w mieście San Ignacio de Moxos w departamencie Beni, w północnej Boliwii, łączące tradycje chrześcijańskie wprowadzone na te tereny wraz z misjami jezuickimi pod koniec XVII wieku z elementami wierzeń i zwyczajów rdzennej ludności Mojeños(inne języki)[1].
W 2012 roku tradycja została wpisana na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO[2]. Nazwa wpisu to[3][1]:
- Ichapekene Piesta, the biggest festival of San Ignacio de Moxos – w języku angielskim,
- Ichapekene Piesta, la fiesta mayor de San Ignacio de Moxos – w języku hiszpańskim,
- Ichapekene Víkaremu 'u Inasianuana – w języku mojeño-ignaciano(inne języki), który jest językiem rdzennej ludności tego regionu oraz jednym z kilkunastu języków urzędowych Boliwii.
Charakterystyka
Misjonarze jezuiccy przybyli na tereny zamieszkiwane przez lud Mojeños(inne języki) (znany również jako Moxeños lub Moxos) pod koniec XVII wieku[1]. Z czasem elementy wiary chrześcijańskiej mieszały się z lokalną tradycją, stając się trwałą jej częścią. Ichapekene Piesta jest formą reinterpretacji mitu założycielskiego ludności Moxos łączącą elementy ich pierwotnych wierzeń oraz zwyczajów z historią zwycięstwa Ignacego Loyoli, założyciela zakonu jezuitów, nad niewiernymi[2][3].
Uroczystości w ramach Ichapekene Piesta rozpoczynają się w maju pokazami fajerwerków, wspólnymi śpiewami oraz recytowaniem hymnów pochwalnych[3][2]. Główne uroczystości mają miejsce od 7 lipca do 5 sierpnia, kiedy to codziennie odbywają się msze święte (w ciągu dnia oraz w nocy) i czuwania przy zmarłych, uczty, rozdawana jest także jałmużna[1]. Punkt kulminacyjny obchodów Ichapekene Piesta przypada na 30 i 31 lipca. Odbywa się wtedy procesja i przedstawienie, podczas którego inscenizowana jest walka Ignacego Loyoli o odzyskanie świętego sztandaru, którego strażnikami są pierwotni gospodarze lasów, rzek i jezior z czasów przed wprowadzeniem chrześcijaństwa[2]. Świętemu pomaga dwunastu wojowników słońca (hiszp. macheteros) noszących spektakularne nakrycia głowy z piór[1]. Ostatecznie pokonują oni pierwotnych gospodarzy i nawracają ich na chrześcijaństwo, co symbolizuje odrodzenie Moxeños w tradycji chrześcijańskiej w obecności duchów ich przodków[3]. Po odniesionym zwycięstwie święty Ignacy symbolicznie pozostaje w mieście, aby zamieszkać z Moxos, którzy nazywają go Nacio[1].
Przygotowania do święta, w których udział bierze cała społeczność, trwają już od stycznia i są okazją do przekazywania umiejętności i wiedzy o tradycji młodszym pokoleniom przez starszych[1]. Część odgrywanych ról, np. macheteros wraz z ich oryginalnymi strojami, przekazywana jest w rodzinach z pokolenia na pokolenie[1]. W głównej procesji udział bierze 48 grup tanecznych, których członkowie przebrani są w maski przodków i zwierząt, co ma podkreślać znaczenie natury i szacunku do niej[2][3]. Uczestnicy bawią się i tańczą przy akompaniamencie barokowej muzyki z czasów misji jezuickich, a koło północy z czubków kapeluszy niektórych z nich rozbłyskują zimne ognie symbolizujące dar światła[2]. Cześć mieszkańców zaangażowana jest w poszukiwanie nadającego się na palo encebado („tłusty słup”) drzewa, które jest sadzone na dziedzińcu miejscowości i nasmarowywane, co ma symbolizować witalność lasu[1]. Kobiety (abadesas) odpowiedzialne są za udekorowanie kościoła, ubranie świętego Ignacego oraz witanie gości i przygotowywanie świątecznych potraw[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Ichapekene Piesta, the biggest festival of San Ignacio de Moxos – Nomination form [online], ich.unesco.org, 14 maja 2012 [dostęp 2024-06-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f Dziedzictwo niematerialne – Boliwia. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2024-06-22]. (pol.).
- ↑ a b c d e UNESCO – Ichapekene Piesta, the biggest festival of San Ignacio de Moxos [online], ich.unesco.org [dostęp 2024-06-22] (ang.).