Kanał Gliwicki
Barka na Kanale Gliwickim | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Lata budowy | 1935–1939 | ||
Długość | 40,6 km | ||
Głębokość • maksymalna |
| ||
Szerokość • maksymalna • minimalna • średnia |
| ||
Różnica poziomów | 43,6 m | ||
Początek | |||
Miejsce | Gliwice | ||
współrzędne | 50°19′33,6″N 18°38′23,6″E/50,326000 18,639889 | ||
Koniec | |||
Akwen | Odra | ||
Miejsce | |||
współrzędne | 50°21′32,8″N 18°08′26,2″E/50,359111 18,140611 | ||
Typ kanału | |||
Śluzy | 6 | ||
Położenie na mapie województwa opolskiego | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego | |||
Położenie na mapie Polski | |||
|
Kanał Gliwicki (niem. Gleiwitzer Kanal) – droga wodna łącząca Odrę z Gliwicami w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Kanał Gliwicki powstał w miejsce starego Kanału Kłodnickiego. Należy do kategorii kanałów żeglugowych dojazdowych, będących rodzajem kanałów łączących[1][2][3][4][5]. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[6], kanał ma III klasę żeglowną na całej długości.
Informacje ogólne
Długość kanału 40,60 km, maksymalna głębokość 3,50 m, różnica poziomów wody między początkiem i końcem kanału wynosi 43,60 m. Pokonanie różnic poziomu wody przez jednostki pływające reguluje 6 śluz wodnych. Kanał żeglugowy wykonany jest częściowo w wykopie, a częściowo w nasypie. Jego szerokość waha się od 38,00 m w wykopie do 41,00 m w nasypie. Dopuszczalna prędkość jednostek pływających na kanale wynosi 9,00 km/h luzem i dla zestawów pustych, oraz 7,00 km/h dla zestawów załadowanych.
Początek kanału znajduje się w Kędzierzynie-Koźlu na 98. kilometrze Odry, koniec – w basenie portowym Portu Gliwice. Kanał przebiega przez województwa opolskie (18,80 km) i śląskie (21,80 km).
Głównym źródłem zasilania kanału jest rzeka Kłodnica oraz jeziora i zbiorniki wodne (Dzierżno Duże, Dzierżno Małe) położone w jego górnej części. Sezon żeglugowy na kanale trwa przeciętnie 270 dni, od 15 marca do 15 grudnia.
Historia
Kanał Gliwicki został zbudowany w latach 1935–1939, uroczyście oddany do użytku 8 grudnia 1939[7] i uruchomiony w 1941. Powstał w miejsce starego Kanału Kłodnickiego istniejącego do 1937 roku. Nazywany był również Kanałem Górnośląskim (Oberschlesischer Kanal), a przez krótki okres Kanałem Adolfa Hitlera (Adolf-Hitler-Kanal).
W 2018 kanałem spławiono 421 barek z 206 808 tonami węgla dla Elektrociepłowni Wrocław[8].
Śluzy
Śluzy na Kanale Gliwickim zaczynając od Portu Gliwice:
- Śluza Łabędy
Nazwa pochodzi od Łabęd, dzielnicy miasta Gliwice.
Parametry:
- Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
- Różnica poziomów: 4,20 m
- Długość: 71,50 m
- Szerokość: 12,00 m
- Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 3,9 tys. m³
- Śluza Dzierżno
Nazwa pochodzi od Dzierżna, dzielnicy miasta Pyskowice.
Parametry:
- Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
- Różnica poziomów: 10,30 m
- Długość: 71,50 m
- Szerokość: 12,00 m
- Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 9,5 tys. m³
- Śluza Rudziniec
- Osobny artykuł: Śluza Rudziniec.
Nazwa pochodzi od miejscowości Rudziniec.
Parametry:
- Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
- Różnica poziomów: 6,25 m
- Długość: 71,40 m
- Szerokość: 12,00 m
- Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³
- Śluza Sławięcice
Nazwa pochodzi od Sławięcic, dzielnicy miasta Kędzierzyn-Koźle.
Parametry:
- Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
- Różnica poziomów: 6,25 m
- Długość: 71,40 m
- Szerokość: 12,00 m
- Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³
- Śluza Nowa Wieś
Parametry:
- Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
- Różnica poziomów: 6,20 m
- Długość: 71,40 m
- Szerokość: 12,00 m
- Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³
- Śluza Kłodnica
Nazwa pochodzi od Kłodnicy, dzielnicy miasta Kędzierzyn-Koźle.
Parametry:
- Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
- Różnica poziomów: 10,40 m
- Długość: 71,80 m
- Szerokość: 12,00 m
- Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 9,5 tys. m³
Syfon Kłodnicy
W Kędzierzynie-Koźlu, około dwóch kilometrów poniżej śluzy Nowa Wieś, znajduje się „syfon Kłodnicy”. Jest to dwupoziomowe skrzyżowanie Kanału Gliwickiego z rzeką Kłodnicą, która przepływa pod nim. Jest to jedno z trzech takich skrzyżowań cieków w Polsce. Drugim jest syfon strugi Flis pod Kanałem Bydgoskim w Bydgoszczy, a trzecim – akwedukt w Fojutowie, gdzie krzyżują się Czerska Struga i Wielki Kanał Brdy.
Przypisy
- ↑ Tołkacz 2010 ↓, s. 53–56.
- ↑ Kulczyk i Winter 2003 ↓, s. 26–27, 29, 32.
- ↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 7–11.
- ↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 59.
- ↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 87.
- ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77 [online] .
- ↑ AlicjaA. Galas AlicjaA., ArturA. Galas ArturA., Dzieje Śląska w datach, Wrocław: Cadus, 2004 .
- ↑ Wzrost transportu węgla na Kanale Gliwickim o 63 proc. [online], Kurier Kolejowy [dostęp 2018-12-12] .
Bibliografia
- Jan Kulczyk, Jan Winter: Śródlądowy transport wodny. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 2003.
- Zbigniew Szling, Jan Winter: Drogi wodne śródlądowe. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1988, seria: skrypt Budownictwo.
- Lech Tołkacz: Infrastruktura transportu wodnego. T. I: Infrastruktura transportu śródlądowego. Szczecin: 2010.
Linki zewnętrzne
- Kanał Gliwicki – RZGW Gliwice
- Kanał Gliwicki – Informacje
- Kanał Gliwicki – Reportaż. gliwiczanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
- PWN: 3905874
- Britannica: place/Gliwice-Canal