Marian Baraniecki
Data i miejsce urodzenia | 8 grudnia 1848 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 25 lutego 1895 | ||
Profesor nauk matematycznych | |||
Alma Mater | |||
Doktorat | 1871 | ||
Habilitacja | 1892 | ||
Profesura | 1896 | ||
Uczelnia | |||
|
Marian Aleksander Baraniecki herbu Sas (ur. 8 grudnia 1848 w Warszawie, zm. 25 lutego 1895 w Krakowie) – polski matematyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Życiorys
Syn Grzegorza Stanisława Baranieckiego i Marii z Pełczyńskich, córki generała Michała Pełczyńskiego. Studiował w Szkole Głównej Warszawskiej (1865-1869) uzyskując stopień magistra nauk fizyko-matematycznych. Stopień doktora filozofii uzyskał na Uniwersytecie Lipskim w 1871 roku po złożeniu rozprawy Über gegen einander permutable Substitutionen. Stopień magistra czystej (obecnie teoretycznej) matematyki uzyskał w Cesarskim Uniwersytecie Moskiewskim w 1874 po przedstawieniu rozprawy О гипергеометрических функциях (O gipiergieometriczeskich funkcijach). Od 1875 był nauczycielem nadetatowym w II Gimnazjum Męskim w Warszawie, 26 marca 1876 Rada Wydziału Fizyko-Matematycznego Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego udzieliła mu veniam legendi z zakresu matematyki. Był prywatnym docentem na Uniwersytecie Warszawskim do 1885 roku. W tymże roku objął katedrę matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim po prof. Franciszku Mertensie. Na Uniwersytecie Jagiellońskim pozostał przez 10 lat. Zmarł po ciężkiej chorobie w wieku zaledwie 46 lat. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w grobowcu Baranieckich i Smoluchowskich[1] (kwatera D, płd.).
W 1880 poślubił Zofię, Brygidę Pfanhauser (1862-1930), z którą miał wcześnie zmarłego syna Jerzego (1884-1886) oraz dwie córki, Zofię (1881-1959) i Marię Jadwigę (1886-1964). Zofia poślubiła Mariana Smoluchowskiego, Maria Jadwiga – prawnika Tadeusza Zakrzewskiego.
Dorobek
Baraniecki działał głównie na polu nauczania i popularyzacji matematyki, jak i organizacji nauki. Był jednym z inicjatorów "Biblioteki matematyczno-fizycznej". Autor kilku podręczników, w tym:
- Teorya wyznaczników, Towarzystwo Naukowej Pomocy i Nauk Ścisłych, Paryż 1879,
- Arytmetyka, Biblioteka matematyczno-fizyczna, Warszawa 1884,
- Początkowy wykład syntetyczny własności przecięć stożkowych, Biblioteka matematyczno-fizyczna, Warszawa 1885,
- Podręcznik algebry dla uczniów klas wyższych gimnazjów i szkół realnych w Galicji, Kraków, 1893.
Napisane przez niego podręczniki wyróżniały się starannym, niemal współczesnym językiem matematycznym. Baraniecki był twórcą szeregu udanych polskich terminów, takich jak "liczby zespolone" czy "przybliżenie z nadmiarem".
Był promotorem prac doktorskich Stanisława Kępińskiego (w 1891) i Stanisława Żurakowskiego (w 1886).
Przypisy
- ↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 22, ISBN 978-83-233-4527-5 .
Bibliografia
- Zdzisław Opial: Zarys dziejów matematyki w Uniwersytecie Jagiellońskim w drugiej połowie XIX wieku, w "Studia z dziejów Katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego" pod redakcją Stanisława Gołąba, Kraków 1964.
Linki zewnętrzne
- Prace Mariana Baranieckiego dostępne w Sieci (Katalog HINT)
- Dzieła Mariana Baranieckiego w bibliotece Polona
Literatura uzupełniająca
- Aleksander Birkenmajer, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 272. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0