Nibypałanki
Pseudochiropsinae | |||
Kirsch, Lapointe & Springer, 1997[1] | |||
Nibypałanka pluszowa (Pseudochirops corinnae) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ssaki | ||
Podgromada | żyworodne | ||
Rząd | dwuprzodozębowce | ||
Podrząd | kangurokształtne | ||
Nadrodzina | lotopałankowce | ||
Rodzina | pseudopałankowate | ||
Podrodzina | nibypałanki | ||
Typ nomenklatoryczny | |||
Podrodzina: Pseudochirops Matschie, 1915 | |||
Synonimy | |||
| |||
Rodzaje i gatunki | |||
| |||
| |||
|
Nibypałanki[8] (Pseudochiropsinae) – monotypowa podrodzina ssaków z rodziny pseudopałankowatych (Pseudocheiridae).
Rozmieszczenie geograficzne
Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Australii i Nowej Gwinei[9][10][11].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 29–41 cm, długość ogona 20–37 cm; masa ciała 540–2200 g[9][12].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1915 roku niemiecki zoolog Paul Matschie w artykule poświęconym opisowi rodzaju Pseudochirus, opublikowanym w czasopiśmie Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin[7]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) nibypałanka dżunglowa (P. albertisii).
Etymologia
- Pseudochirops: rodzaj Pseudochirus Ogilby, 1836 (pseudopałanka); gr. ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd, oblicze’[13].
- Petropseudes (Pseudopseudes): gr. πετρα petra ‘skała’[14]; ψευδος pseudos ‘fałszywy’[15] . Typ nomenklatoryczny (oznaczenie monotypowe): Pseudochirus dahlii Collett, 1895.
- Sloppossum: imię doga niemieckiego „Slop”; ang. opossum ‘opos’[6]. Typ nomenklatoryczny (oryginalne oznaczenie): Phalangista (Pseudochirus) archeri Collett, 1884.
Podział systematyczny
Do rodzaju należy jeden rodzaj wraz z następującymi występującymi współcześnie gatunkami[16][10]:
Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[8] | Podgatunki[9][10][12] | Rozmieszczenie geograficzne[9][10][12] | Podstawowe wymiary[9][12][c] | Status IUCN[17][18] |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Pseudochirops dahli | (Collett, 1895) | skałopałanka australijska | gatunek monotypowy | endemit Australii (Australia Zachodnia (region Kimberley), Terytorium Północne (wraz z Groote Eylandt) oraz północno-zachodni Queensland (na wschód do Lawn Hill National Park)) | DC: 32–39 cm DO: 20–26 cm MC: 1,3–2 kg | LC | |
Pseudochirops albertisii | (W. Peters, 1874) | nibypałanka dżunglowa | gatunek monotypowy | Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: górzyste obszary północnej Nowej Gwinei (Ptasia Głowa, Weyland, Foja, Cyclops, północny Coastal Ranges i Yapen); zakres wysokości: 1000–1900 m n.p.m. | DC: 29–34 cm DO: 29–32 cm MC: 640–875 g | NT | |
Pseudochirops coronatus | (O. Thomas, 1897) | nibypałanka samotna | gatunek monotypowy | endemit Indonezji (północno-zachodnia Nowa Gwinea (Pegunungan Arfak)); zakres wysokości: 1000–2250 m n.p.m. | DC: 34–35 cm DO: 28–33 cm MC: około 1,5 kg | VU | |
Pseudochirops cupreus | (O. Thomas, 1897) | nibypałanka miedziana | gatunek monotypowy | Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (Góry Centralne od jezior Paniai na wschód do skrajnie południowo-wschodniej części); zakres wysokości: 500–3995 m n.p.m. | DC: 36–41 cm DO: 27–31 cm MC: 1,3–2,2 kg | LC | |
Pseudochirops corinnae | (O. Thomas, 1897) | nibypałanka pluszowa | 3 podgatunki | Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (Góry Centralne do skrajnie południowo-wschodniej części, Huon); zakres wysokości: 900–2900 m n.p.m. | DC: 30–37 cm DO: 26–37 cm MC: 0,9–1,3 kg | NT | |
Pseudochirops archeri | (Collett, 1884) | nibypałanka zielonkawa | gatunek monotypowy | endemit Australii (północny Queensland (od Mount Windsor Tableland na południe do Palumy) | DC: 32–40 cm DO: 30–36 cm MC: 0,9–1,5 kg | NT |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, VU – gatunek narażony.
Opisano również gatunek wymarły z pliocenu Australii[19]:
- Pseudochirops winteri Mackness & M. Archer, 2001
Uwagi
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Petropseudes O. Thomas, 1923.
- ↑ Autentyczność taksonów opisanych przez kontrowersyjnego[4] australijskiego herpetologa Raymonda Hosera jest kwestionowana przez władze teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN; zachodzi potrzeba dalszych badań nad ważnością tego taksonu[5].
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- ↑ Kirsch, J.A.W., F.-J. Lapointe & M. Springer. DNA-hybridisation Studies of Marsupials and their Implications for Metatherian Classification. „Australian Journal of Zoology”. 45 (3), s. 245, 1997. DOI: 10.1071/ZO96030. (ang.).
- ↑ O. Thomas. On some Queensland Phalangeridæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 11 (62), s. 250, 1923. (ang.).
- ↑ G.B. Corbet & J.E. Hill: A World List of Mammalian Species. Wyd. 3. London: Oxford University Press, 1991, s. 19. ISBN 978-0-19-854017-5. (ang.).
- ↑ H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Pseudochirops dahlii (Collett, 1895). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-05]. (ang.).
- ↑ a b R.T. Hoser. A new subgenus, three new species and one new subspecies of Ring-tailed Possums (Marsupialia: Petauridae) from the north of Australia. „Australasian Journal of Herpetology”. 42, s. 26, 2020. (ang.).
- ↑ a b P. Matschie. Einige Beiträge zur Kenntnis der Gattung Pseudochirus Ogilb.. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1915, s. 86, 1915. (niem.).
- ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 13. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e S. Jackson: Family Pseudocheiridae (Ring-tailed Possums and Greater Gliders). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 528–530. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 86. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Pseudochirops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
- ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 56–57. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 175.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 168.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 210.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Pseudochirops – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Petropseudes – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
- ↑ B.S. Mackness & M. Archer. A new petauroid possum (Marsupialia, Pseudocheiridae) from the Pliocene Bluff Downs Local Fauna, northern Queensland. „Alcheringa”. 25 (4), s. 440, 2001. DOI: 10.1080/03115510108619233. (ang.).
Bibliografia
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).