Oczar

Oczar wirginijski

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

oczarowate

Rodzaj

oczar

Nazwa systematyczna

Hamamelis Linnaeus
Sp. Pl. 124. 1 Mai 1753^[3]

Typ nomenklatoryczny

H. virginiana Linnaeus

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Oczar (Hamamelis L.) – rodzaj roślin z rodziny oczarowatych. W obrębie rodzaju wyróżniane są zwykle cztery gatunki^[4]^[5]^[6], z których oczar japoński i omszony występują we wschodniej Azji (odpowiednio w Japonii i Chinach), a oczar wiosenny i wirginijski we wschodniej części Ameryki Północnej^[4]. W niektórych ujęciach wyróżniany jest także Hamamelis ovalis, także z Ameryki Północnej^[7]. Są to wolno rosnące^[8] krzewy i drzewa, występujące w naturze w wilgotnych lasach, często w dolinach cieków^[4].

Oczary uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza z powodu kwitnienia w okresie zimowym i charakterystycznych kwiatów o taśmowatych płatkach w kolorze żółtym i czerwonym^[4], silnie pachnących^[6]. Oczar wirginijski wykorzystywany jest w medycynie – do łagodzenia dolegliwości związanych z obrzękami i żylakami^[4]^[6], do wyrobu kosmetyków do pielęgnacji oczu^[6], dawniej wykonywano z tego gatunku także różdżki wykorzystywane w radiestezji^[6].

Morfologia

Pokrój: Krzewy o szerokim pokroju lub niewielkie drzewa osiągające do 11 m wysokości^[4]. Młode pędy pokryte gwiazdkowatymi włoskami, u oczaru omszonego gęsto kutnerowate^[8].
Liście: Ulistnienie skrętoległe. Liście podobne do leszczyny – najszersze w połowie lub nieco wyżej, cienkie, pierzasto użyłkowane, nieco asymetryczne^[4]^[8], o brzegach zatokowo piłkowanych, osadzone na krótkich ogonkach^[8]. Jesienią przebarwiają się na żółto lub pomarańczowo, u oczaru japońskiego i pośredniego z czerwonym odcieniem^[8].
Kwiaty: Wyrastają skupione po 2–4 w kątach liści jesienią (oczar wirginijski) lub wczesną wiosną, a nawet zimą. Mają bardzo wąskie, 4 płatki korony o długości do 2 cm i szerokości 1–2 mm, koloru żółtego, rzadziej czerwonawe lub zielonkawe. Działki kielicha 4 owalne i omszone, od wewnątrz zaczerwienione^[8]. Pręciki 4 z krótkimi nitkami i owalnymi pylnikami. Między nimi znajdują się 4 łuskowate prątniczki wydzielające nektar. Zalążnia dwukomorowa, wpółdolna z krótkimi dwiema szyjkami słupka^[4]^[9], w każdej z komór z pojedynczym zalążkiem^[9].
Owoc: Zdrewniała torebka, po dojrzeniu gwałtownie pękająca dwiema klapami wyrzucając nasiona na odległość do kilku metrów^[8]^[9].

Oczar pośredni
Oczar wiosenny
Oczar japoński
Oczar omszony
Oczar wirginijski

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Hamamelidoideae, rodziny oczarowatych (Hamamelidaceae)^[2].

Wykaz gatunków^[10]^[7]

Hamamelis ×intermedia Rehder – oczar pośredni, ogrodowy mieszaniec oczaru japońskiego (H. japonica) i chińskiego (H. mollis)^[11]
Hamamelis japonica Siebold & Zucc. – oczar japoński
Hamamelis mollis Oliv. – oczar omszony, oczar chiński
Hamamelis ovalis S. W. Leonard
Hamamelis vernalis Sarg. – oczar wiosenny
Hamamelis virginiana L. – oczar wirginijski

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-04-04] (ang.).
↑ Hamamelis. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-04-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 106. ISBN 0-333-73003-8.
↑ Hamamelis Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-26].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 420, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b Hamamelis Gronov. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12029-0.
↑ ^a ^b ^c Hamamelis. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-04-04]. (ang.).
↑ GRIN Species Records of Hamamelis. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-04-04]. (ang.).
↑ Andrew Gapinski. Hamamelidaceae, Part 1: Exploring the Witch-hazels of the Arnold Arboretum. „arnoldia. The Magazine of the Arnold Arboretum”. 72 (2), s. 2-17, 2014. ISSN 0004-2633. [dostęp 2021-09-16]. (ang.).