Olearia

Olearia

Olearia traversiorum

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

Olearia

Nazwa systematyczna

Olearia Moench
Suppl. Meth.: 254 (1802)^[3]^[4]

Typ nomenklatoryczny

O. dentata Moench (=O. tomentosa (J.C.Wendl.) DC.)^[4]

Synonimy

Haxtonia Caley ex G.Don
Orestion Raf.
Shawia J.R.Forst. & G.Forst.
Spongotrichum Nees
Steetzia Sond.
Steiractis Raf.^[3]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Olearia – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje ok. 180^[5]–190^[3] gatunków. W większości występują w Australii (ok. 130 gatunków)^[5], w Nowej Zelandii (43^[6]) i na Nowej Gwinei (25^[5])^[7]. Jako rośliny introdukowane i dziczejące podawane są z Europy Zachodniej^[3]. Olearia albida wyróżnia się ogromną liczbą chromosomów wynoszącą ponad 400^[5].

Niektóre gatunki są uprawiane jako ozdobne (zwane są tree daisy – „drzewiastą stokrotką”^[5]), przy czym wymagają klimatu łagodnego, morskiego. Ze względu na odporność na zasolenie bywają wykorzystywane do tworzenia pasów zarośli wiatrochronnych na terenach nadmorskich^[7]. Do popularniejszych gatunków ozdobnych należą: Olearia albida i O. avicenniifolia^[5]. Niektóre gatunki drzewiaste wykorzystywane są jako źródło surowca drzewnego^[5].

Nazwa rodzaju upamiętnia Adama Oleariusa (A. Ölschläger) – niemieckiego przyrodnika z XVII wieku^[7].

Morfologia

Pokrój: W większości okazałe krzewy i niewysokie drzewa do 10 m, rzadko byliny^[7]. Rośliny zwykle owłosione^[6], czasem lepkie lub nagie^[8].
Liście: Zimozielone^[7], skrętoległe lub naprzeciwległe, łodygowe^[8], często skórzaste, od spodu zwykle biało owłosione^[7], całobrzegie lub ząbkowane^[7] od szerokojajowatych do równowąskich^[8].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki wyrastające w kątach liści lub na końcach pędów pojedynczo lub skupione po kilka lub wiele w baldachogroniaste i wiechowate kwiatostany złożone^[8]. Okrywa walcowata do półkulistej z listkami w 2–6 szeregach. Listki zielone z błoniastym brzegiem, lancetowate do równowąskich. Osadnik (dno kwiatostanowe) nagi^[8], płaski lub wypukły^[6]. Kwiaty w koszyczku zwykle zróżnicowane – wewnętrzne obupłciowe, promieniste z koroną rurkowatą, na szczycie z 5, często odgiętymi łatkami, lancetowatymi do trójkątnych^[8]^[6]. Kwiaty brzeżne żeńskie (liczne, nieliczne lub ich brak), o równowąskim lub języczkowatym płatku^[7]^[6], często zwijającym się^[8]. W kwiatach obupłciowych pręcików jest 5. Zalążnia jest dolna, jednokomorowa, z pojedynczym słupkiem rozwidlonym na końcach^[7]. Kwiaty rurkowate w środku koszyczka są żółte do fioletowych, a kwiaty języczkowate na brzegu koszyczka białe, niebieskie do fioletowych^[8].
Owoce: Niełupki walcowate lub spłaszczone, nagie lub szczeciniasto owłosione, z 5 żeberkami i z licznymi, trwałymi ośćmi puchu kielichowego^[8].
Rodzaje podobne: Rośliny z tego rodzaju mogą być mylone z biało kwitnącymi przedstawicielami rodzaju Brachyglottis, od których różnią się spłaszczonymi, a nie walcowatymi szyjkami słupka^[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Astereae i podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)^[9]. W obrębie plemienia umieszczany jest w podplemieniu Hinterhuberinae Cuatrec. (1969)^[8].

W niektórych ujęciach włączany jest tu rodzaj Pachystegia^[5]. Czasem cały rodzaj Olearia bywa z kolei włączany do szeroko ujmowanego rodzaju Eurybia Cass.^[6] W 2022 roku z rodzaju wyłączono 6 gatunków w osobny rodzaj Macrolearia tworzący osobny klad wspólnie z rodzajami Pleurophyllum i Damnamenia. Gatunki te wyróżniają się m.in. odmienną budową włosków, owoców, typem rozgałęzień pędów i okazałymi kwiatostanami barwy fioletowej do ciemnoczerwonej^[10].

Wykaz gatunków^[3]

Olearia adenocarpa Molloy & Heenan
Olearia adenolasia (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia adenophora (F.Muell.) F.Muell.
Olearia aglossa (Maiden & Betche) Lander
Olearia albida Hook.f.
Olearia algida N.A.Wakef.
Olearia allomii Kirk
Olearia alpicola (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia angulata Kirk
Olearia angustifolia Hook.f.
Olearia arborescens (G.Forst.) Cockayne & Laing
Olearia archeri Lander
Olearia arckaringensis P.J.Lang
Olearia argophylla (Labill.) F.Muell. ex Benth.
Olearia arguta Benth.
Olearia arida E.Pritz.
Olearia asterotricha (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia astroloba Lander & N.G.Walsh
Olearia avicenniifolia Hook.f.
Olearia axillaris (DC.) F.Muell. ex Benth.
Olearia ballii (F.Muell.) F.Muell. ex Hemsl.
Olearia bella A.R.Bean & Jobson
Olearia boorabbinensis Hochr.
Olearia brachyphylla (F.Muell. ex Sond.) N.A.Wakef.
Olearia brevipedunculata N.G.Walsh
Olearia buchananii Kirk
Olearia bullata H.D.Wilson & Garn.-Jones
Olearia burgessii Lander
Olearia calcarea F.Muell. ex Benth.
Olearia canescens Hutch.
Olearia capillaris Buchanan
Olearia cassiniae (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia chathamica Kirk
Olearia cheesemanii Cockayne & Allan
Olearia chrysophylla (DC.) Benth.
Olearia ciliata (Benth.) F.Muell. ex Benth.
Olearia cinerea Mattf.
Olearia clemensiae Mattf.
Olearia colensoi Hook.f.
Olearia cordata Lander
Olearia coriacea Kirk
Olearia covenyi Lander
Olearia crebra E.K.Cameron & Heenan
Olearia crenifingens Mattf.
Olearia crosby-smithiana Petrie
Olearia cuneifolia A.R.Bean & M.T.Mathieson
Olearia curticoma N.G.Walsh
Olearia cydoniifolia (DC.) Benth.
Olearia cymbifolia (Hook.f.) Cheeseman
Olearia decurrens (DC.) Benth.
Olearia dibrachiata D.J.N.Hind & R.J.Johns
Olearia durifolia J.Kost.
Olearia elaeophila (DC.) F.Müll. ex Benth.
Olearia elliptica DC.
Olearia eremaea Lander
Olearia ericoides (Steetz) N.A.Wakef.
Olearia erubescens (Sieber ex Spreng.) Dippel
Olearia excorticata Buchanan
Olearia exiguifolia (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia exilis S.Moore
Olearia ferresii (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia fimbriata Heads
Olearia floccosa J.Kost.
Olearia flocktoniae Maiden & Betche
Olearia floribunda (Hook.f.) Benth.
Olearia fluvialis Lander
Olearia fragrantissima Petrie
Olearia frostii (F.Muell.) J.H.Willis
Olearia furfuracea (A.Rich.) Hook.f.
Olearia gardneri Heads
Olearia glandulosa (Labill.) Benth.
Olearia glutinosa (Lindl.) Benth.
Olearia gordonii Lander
Olearia grandiflora Hook.
Olearia gravis (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia haastii Hook.f.
Olearia hectorii Hook.f.
Olearia heterocarpa S.T.Blake
Olearia heterolepis Mattf.
Olearia heterotricha Mattf.
Olearia homolepis (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia hooglandii J.Kost.
Olearia hookeri (F.Muell. ex Sond.) Benth.
Olearia humilis Lander
Olearia hygrophila (DC.) Benth.
Olearia ilicifolia Hook.f.
Olearia imbricata (Turcz.) Benth.
Olearia incana (D.A.Cooke) Lander
Olearia incondita Lander
Olearia iodochroa (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia kernotii Muell.
Olearia laciniifolia Lander
Olearia lacunosa Hook.f.
Olearia lanata J.Kost.
Olearia lanceolata (Benth.) D.I.Morris
Olearia lanuginosa (J.H.Willis) N.A.Wakef.
Olearia lasiophylla Lander
Olearia laxiflora Kirk
Olearia ledifolia (DC.) Benth.
Olearia lehmanniana (Steetz) Lander
Olearia lepidophylla (Pers.) Benth.
Olearia lepidota Mattf.
Olearia leptocephala J.Kost.
Olearia lineata (Kirk) Cockayne
Olearia lirata (Sims) Hutch.
Olearia lyallii Hook.f.
Olearia macdonnellensis D.A.Cooke
Olearia macrodonta Baker
Olearia magniflora (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia × matthewsii P.Heenan
Olearia megalophylla (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia microdisca J.M.Black
Olearia microphylla (Vent.) Maiden & Betche
Olearia minor (Benth.) Lander
Olearia montana Lander
Olearia monticola F.M.Bailey
Olearia mooneyi (F.Muell.) F.Muell. ex Hemsl.
Olearia moschata Hook.f.
Olearia mucronata Lander
Olearia muelleri (Sond.) Benth.
Olearia muricata (Steetz) Benth.
Olearia myrsinoides (Labill.) F.Muell. ex Benth.
Olearia nernstii (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia newbeyi Lander
Olearia nummulariifolia (Hook.f.) Hook.f.
Olearia obcordata (Hook.f.) Benth.
Olearia obovata Mattf.
Olearia occidentissima Lander
Olearia odorata Petrie
Olearia oleifolia Kirk
Olearia oliganthema F.Muell. ex Benth.
Olearia oporina (G.Forst.) Hook.f.
Olearia oppositifolia (F.Muell.) Lander
Olearia orientalis A.R.Bean & Jobson
Olearia pachycephala J.Kost.
Olearia pachyphylla Cheeseman
Olearia pallida J.Kost.
Olearia paniculata Druce
Olearia pannosa Hook.
Olearia passerinoides (Turcz.) Benth.
Olearia paucidentata (Steetz) Benth.
Olearia persoonioides (DC.) Benth.
Olearia phlogopappa (Labill.) DC.
Olearia picridifolia Benth.
Olearia pimeleoides (DC.) Benth.
Olearia pinifolia (Hook.f.) Benth.
Olearia platyphylla Mattf.
Olearia plucheacea Lander
Olearia polita H.D.Wilson & Garn.-Jones
Olearia propinqua S.Moore
Olearia quercifolia DC.
Olearia quinquevulnera Heenan
Olearia ramosissima (DC.) Benth.
Olearia ramulosa (Labill.) Benth.
Olearia rani Druce
Olearia revoluta F.Muell. ex Benth.
Olearia rosmarinifolia (DC.) Benth.
Olearia rudis (Benth.) F.Muell. ex Benth.
Olearia rufa J.Kost.
Olearia rugosa (W.Archer bis) Hutch.
Olearia sarawaketensis Mattf.
Olearia semidentata Decne. ex Hook.
Olearia solandri Hook.f.
Olearia speciosa Hutch.
Olearia spectabilis J.Kost.
Olearia stellulata DC.
Olearia stenophylla N.G.Walsh
Olearia stilwellae Blakely
Olearia stricta Benth.
Olearia strigosa (Steetz) Benth.
Olearia stuartii (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Olearia suavis Cheeseman
Olearia subspicata (Hook.) Benth.
Olearia suffruticosa D.A.Cooke
Olearia tasmanica W.M.Curtis
Olearia telmatica Heenan & de Lange
Olearia tenuifolia (DC.) Benth.
Olearia teretifolia (Sond.) F.Muell. ex Benth.
Olearia thomsonii Cheeseman
Olearia tomentosa (J.C.Wendl.) DC.
Olearia townsonii Cheeseman
Olearia traillii Kirk
Olearia traversiorum (F.Muell.) Hook.f.
Olearia trifurcata Lander
Olearia tubuliflora (Sond. & F.Muell.) Benth.
Olearia velutina J.Kost.
Olearia vernonioides C.T.White & W.D.Francis
Olearia virgata Hook.f.
Olearia viscidula (F.Muell.) Benth.
Olearia viscosa (Labill.) Benth.
Olearia xerophila (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-05-05] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-05-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Olearia Moench. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-05-05].
↑ ^a ^b Olearia Moench. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-05-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 127, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Olearia Moench. [w:] nzflora.info [on-line]. Landcare Research. [dostęp 2021-05-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 454. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 299-300, ISBN 978-3-540-31050-1 .
↑ Genus Olearia Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
↑ Patricio Saldivia, Steven J. Wagstaff, Ilse Breitwieser, David A. Orlovich, Janice M. Lord. A Generic Taxonomic Synopsis of the Pleurophyllum Clade (Asteraceae: Astereae: Celmisiinae) with the Recognition of the New Zealand Endemic New Genus Macrolearia. „Systematic Botany”. 47, 2, s. 607-634, 2022. DOI: 10.1600/036364422X16512564801722.