Toryt
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Skład chemiczny | (Th,U)SiO4 | ||
---|---|---|---|
Twardość w skali Mohsa | 4,5-5[1] | ||
Przełam | muszlowy | ||
Łupliwość | wyraźna na {110} | ||
Pokrój kryształu | kwadratowe graniastosłupy, pseudo-ośmiościenne kryształy, masywne | ||
Układ krystalograficzny | tetragonalny, klasa podwójnej piramidy dytetragonalnej (4/m 2/m 2/m) | ||
Właściwości mechaniczne | kruchy | ||
Gęstość minerału | 6,63 – 7,20 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | żółty, brązowy, ciemnobrązowy, czarny | ||
Rysa | jasnopomarańczowa do ciemnobrązowej | ||
Połysk | szklisty do żywicowatego | ||
Współczynnik załamania | n? = 1.790 – 1.840 n? = 1.780 – 1.820 | ||
Inne | dwójłomność (? = 0.010 – 0.020), niemal nieprzezroczysty, przezroczysty w cienkich warstwach | ||
Dodatkowe dane | |||
Szczególne własności | |||
|
Toryt jest rzadkim krzemianem toru, który krystalizuje w układzie tetragonalnym. Jest izomorficzny z cyrkonem i hafnonem. Jest najpowszechniejszym minerałem toru i niemal zawsze jest silnie promieniotwórczy. Toryt został odkryty w 1828 roku na norweskiej wyspie Lovo, przez pastora i mineraloga Hansa Thrane Esmarka, który wysłał pierwszą próbkę minerału do swojego ojca, Jensa Esmarka, będącego profesorem mineralogii i geologii. Nazwa minerału, nadana w 1829 roku, odzwierciedla jego dużą zawartość toru.
Występowanie
Próbki torytu z reguły pochodzą z magmowych pegmatytów, wulkanicznych skał ekstruzyjnych, żył hydrotermalnych i z połączeń ze skałami metamorficznymi. Występuje także w postaci drobnych ziarenek w piaskach detrytustycznych. Kryształy są rzadko spotykane, dobrze ukształtowane krótkie, graniaste kryształy o piramidalnych zakończeniach. Ogólnie występuje z cyrkonem, monacytem, gadolinitem, fergusonitem, uraninitem, itrialitem i pirochlorem[1].
Toryt obecnie jest ważną rudą uranu. Odmiana torytu, nazywana uranotorytem, jest szczególnie bogata w uran i była ważną rudą uranu w kopalni Madawaska w Bancroft w Kanadzie. Inną odmianą torytu jest między innymi[2] pomarańczowy orangit[3] i kalcytoryt ((Th, Ca2)SiO4*3,5H2O)[4], zawierający śladowe ilości wapnia.
Toryt może być znaleziony w około 660 lokalizacjach niemal na całym świecie[5], między innymi w Kanadzie, USA, Chinach, Norwegii, Niemczech, Rosji, Brazylii, Australii, Madagaskarze i Szwecji.
Właściwości
Toryt jest minerałem metamiktycznym i uwodnionym, optycznie izotropicznym i amorficzny. Ze względu na zróżnicowany skład, jego gęstość waha się w przedziale 4,0 do 7,2 g/cm3[1][6]. Twardość 4,5 w skali Mohsa, o połysku szklistym lub żywicowatym. Koloru zazwyczaj czarnego, ale także ciemnobrązowego, pomarańczowego i ciemnozielonego.
Ze względu na to, że toryt jest minerałem metamiktycznym, jego wewnętrzna struktura krystaliczna na skutek promieniowania może zostać zniszczona, przy zachowaniu jednocześnie postaci zewnętrznej kryształu.
Przypisy
- Britannica: science/thorite
- БРЭ: 4198044
- SNL: thoritt