Turzyca cienista
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
Rząd | wiechlinowce | ||
Rodzina | ciborowate | ||
Rodzaj | turzyca | ||
Gatunek | turzyca cienista | ||
Nazwa systematyczna | |||
Carex umbrosa Host Icon. Descr. Gram. Austriac. 1: 52 (1801)[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
najmniejszej troski | |||
|
Turzyca cienista (Carex umbrosa Host) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje od Hiszpanii na zachodzie po Japonię na wschodzie[5][3]. W Polsce rośnie głównie w południowej części nizin i w pasie wyżyn[6].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina trwała, wysokości 30-45 cm, gęstodarniowa.
- Łodyga
- Wzniesiona lub łukowato zgięta, u nasady ulistniona, tępo trójkanciasta, szorstka.
- Liście
- Najniższe pochwy liściowe czarnobrązowe, postrzępione włóknisto. Blaszki liściowe na brzegach ostre, szorstkie, płaskie, 2 mm szerokości, pod koniec dłuższe od łodygi.
- Kwiaty
- Kwiatostan do 3 mm długości, składający się z 2-4 siedzących, wzniesionych kłosów. Najniższa podsadka częściowo liściowata, pozostałe zawsze zredukowane do łusek. Górny kłos tylko z kwiatami męskimi, pozostałe z żeńskimi. Przysadki czerwonobrązowe, z zielonym wystającym grzbietem. Pęcherzyki dłuższe od przysadek, zielone, z krótkim dzióbkiem, owłosione. Słupek o 3 znamionach. Kwitnie od kwietnia do czerwca.
- Owoce
- Orzeszek trójkanciasty.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Siedliskiem są lasy liściaste i górskie murawy. Kwitnie w kwietniu i maju. Gatunek charakterystyczny związku Carpinion betuli i grądu środkowoeuropejskiego Galio sylvatici-Carpinetum betuli[7].
Zmienność
Gatunek zróżnicowany na cztery podgatunki[5]:
- Carex umbrosa subsp. huetiana (Boiss.) Soó – występuje w Pirenejach, na Półwyspie Bałkańskim, w Turcji i Kaukazie
- Carex umbrosa subsp. pseudosabynensis T.V.Egorova – rośnie na rosyjskim Dalekim wschodzie, w Mongolii, Korei i Japonii
- Carex umbrosa subsp. sabynensis (Less. ex Kunth) Kük. – występuje w Kaukazie, Rosji, Mongolii, Korei i Japonii
- Carex umbrosa subsp. umbrosa – rośnie w Europie
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) w kategorii zagrożenia R (rzadki - potencjalnie zagrożony)[8]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię NT (bliski zagrożenia)[9].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
- ↑ a b Carex umbrosa Host, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .
- ↑ Carex umbrosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Carex umbrosa na eMonocot [dostęp 2013-11-25]
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
- ↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Bibliografia
- Jürke Grau, Bruno P. Kremer, Bodo M. Möseler, Gerhard Rambold, Dagmar Triebel: Gräser. Monachium: Mosaik Verlag GmbH, 1984.
- BioLib: 42360
- EoL: 1123137
- EUNIS: 187688
- FloraWeb: 1298
- GBIF: 2729177
- identyfikator iNaturalist: 435987
- IPNI: 302801-1
- NCBI: 140863
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-231792
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:302801-1
- Tela Botanica: 14468
- identyfikator Tropicos: 9905406