Ulica Polna w Krościenku nad Dunajcem

ulica Polna
Ilustracja
Fragment alei lipowej (będącej pomnikiem przyrody) wzdłuż ul. Polnej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Krościenko nad Dunajcem

Długość

700 m

Przebieg
0 Deptak okrążający pole namiotowe nad Dunajcem
120 ul. Zdrojowa
290 →ul. Słoneczna
520 ←ul. papieża Karola Wojtyły, →ul. Jarek, ↓aleja Dziewolskich
Położenie na mapie gminy Krościenko nad Dunajcem
Mapa konturowa gminy Krościenko nad Dunajcem, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica Polna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica Polna”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Polna”
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego
Mapa konturowa powiatu nowotarskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Polna”
Ziemia49°26′55,9″N 20°25′52,0″E/49,448853 20,431111
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Polna w Krościenku nad Dunajcem (dawniej zwana Pańską Drogą lub Aleją Lipową[1]) – jedna z ulic Krościenka nad Dunajcem, na Zawodziu, odchodząca od brzegu Dunajca na wschód, w kierunku góry Stajkowej. Ulica przechodzi w aleję, która prowadzi do źródeł wody mineralnej „Stefan” i „Michalina”.

Przebieg i ważniejsze obiekty

Ulica Polna zaczyna się w okolicy pola namiotowego „Cypel Pieniny” nad Dunajcem, następnie przechodzi przez zabudowania przy ul. Zdrojowej. Po paruset metrach, za skrzyżowaniem z ulicą Słoneczną, ulica Polna staje się polną aleją idącą w szpalerze drzew, będących pomnikiem przyrody. Na aleję tę składa się: 11 lip drobnolistych, 2 klony zwyczajne i 1 klon jawor. Drzewa te mają obwody pni od 200 do 340 cm i wspólnie stanowią pomnik przyrody zarejestrowany w gminie Krościenko nad Dunajcem. W drugiej dekadzie XXI wieku na odcinku między ul. Słoneczną a ul. Jarek wybudowano asfaltową drogę równoległą do starej alejki.

Przed skrzyżowaniem z ul. Jarek/papieża Karola Wojtyły (około 400 m na północ od ul. Polnej), na równi u podnóża góry stał na polu XIX-wieczny krzyż[2], zwany „krzyżem cholerycznym”. Jest to pamiątka epidemii cholery, która – wśród wielu innych – w pobliżu tego miejsca zabiła dwóch mieszkańców sąsiedniej Obidzy, wracających do domu z pracy w Krościenku. Około 2020 roku odrestaurowano krzyż i przeniesiono go w okolicę ulicy Słonecznej, około 400 m na północ od ulicy Polnej.

Za skrzyżowaniem z ul. Jarek/papieża Karola Wojtyły, po prawej stronie widoczny jest ośrodek narciarski „Stajkowa” uruchomiony w 2008 roku.

Za tym skrzyżowaniem ulica przechodzi w szutrową alejkę prowadzącą wzdłuż Potoku Stajkowskiego do źródeł wody mineralnej „Stefan” i „Michalina”, zmieniając nazwę na „aleja Dziewolskich”.

Krzyż choleryczny w pobliżu skrzyżowania z ul. Jarek (2013)

Historia

Zbocza Stajkowej od początku XVIII wieku były znane ze źródeł zawierających szczawną wodę. Jej zdrowotny charakter został odkryty w latach 20. XIX wieku. U północno-zachodniej podstawy góry (na przedłużeniu Pańskiej Drogi, wzdłuż Potoku Stajkowskiego) korzystano ze źródła „Stefan” i „Michalina” co najmniej od początku XVIII wieku[3]. Drogę wytyczono w połowie XIX wieku, gdy – jak pisał ówczesny właściciel zdrojów Hieronim Dziewolski – została „z gruntu ornego przeistoczona” poprzez wymianę fragmentu terenu z jednym z krościeńskich gospodarzy[1]. Początkowo była deptakiem dla kuracjuszy, obsadzonym lipami przez Hieronima Dziewolskiego krótko po 1855 roku[1]. Pomysł obsadzenia alei lipami był formą hołdu złożonego ofiarom rabacji galicyjskiej w 1846 roku[3].

Wzdłuż Pańskiej Drogi jeszcze przed jej wytyczeniem zbudowano dwa budynki: jeden z nich pełnił funkcję Domu Zdrojowego, czyli mieszkalnego pensjonatu z pokojami i jadalnią, w drugim znajdowały się łazienki z podgrzewaną wodą mineralną w żeliwnych wannach, umożliwiające kuracjuszom kąpiel w szczawach[1]. Niszczejące budynki zostały rozebrane pod koniec XIX wieku. W związku z nadużywaniem drogi przez lokalnych mieszkańców (którzy niszczyli ją przez wyganianie bydła na wypas, ściąganie ściętego drewna, czy przejazd ciężkimi zaprzęgami) Hieronim Dziewolski zatrudnił specjalnego strażnika (leśniczego dworskiego), który miał pilnować „zdrojów, gruntu, drogi i zakładu kąpielowego”. Funkcje tę w XIX roku pełnili m.in.: Antoni Kerpiczak, niejaki Klamerus i Józef Tokarczyk (Drążek)[1].

W XX i XXI wieku przez wiele lat źródła obudowane były kamiennym bunkrem[4], jednak w 2010 roku gmina zagospodarowała teren wokół źródeł mineralnych „Stefan” i „Michalina”, budując altanę i ujęcia[5].

Inwestycja była współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 z zakresu „Odnowa i Rozwój Wsi” wdrażanych za pośrednictwem Lokalnej Grupy Działania Leader „Gorce-Pieniny”[5].

Ujęcia wody mineralnej „Stefan” i „Michalina”

Przypisy

  1. ↑ a b c d e K.K., Aleja Lipowa w Krościenku, „Ze stolicy Pienin, Gmina Krościenko nad Dunajcem, bezpłatny kwartalnik”, 4 (10), 2023, s. 14, ISSN 2720-2410 [dostęp 2024-07-21] .
  2. ↑ Koper 2006 ↓, s. 102.
  3. ↑ a b Koper 2008 ↓, s. 44–46.
  4. ↑ Koper 2006 ↓, s. 281–322.
  5. ↑ a b Zagospodarowanie źródła „Maria” łącznie z drogą dojazdową i dojściem w Krościenku nad Dunajcem. 2011-08-11. [dostęp 2012-08-26].

Bibliografia

  • Krzysztof Koper: Mały przewodnik historyczny po Krościenku nad Dunajcem. 660 lat lokacji miasta (1348–2008). Nowy Targ: Wydawnictwo „MK” s.c., 2008. ISBN 978-83-60306-31-4.
  • Krzysztof Koper: Z dziejów Krościenka nad Dunajcem. Nowy Targ: Zakład Poligraficzny „MK” s.c., 2006. ISBN 83-60306-10-9.