Václav Řezáč
Data i miejsce urodzenia | 5 maja 1901 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 22 czerwca 1956 | ||
Narodowość | Czech | ||
Język | |||
Dziedzina sztuki | literatura | ||
Ważne dzieła | |||
Rozhraní, Černé světlo, Nástup | |||
|
Václav Řezáč, właśc. Václav Voňavka (ur. 5 maja 1901 w Pradze, zm. 22 czerwca 1956 tamże) – czeski pisarz i publicysta, autor prozy psychologicznej i beletrystyki dziecięcej, przedstawiciel czeskiego socrealizmu.
Życiorys
Urodził się w ubogiej dzielnicy praskiej Na Františku, wcześnie został osierocony przez ojca. Po uzyskaniu wykształcenia był w latach 1920-40 urzędnikiem państwowym, zarobkowo zajmując się także krytyką literacką i teatralną dla czasopism „Český svět” i „Eva”. Dopiero pod koniec lat 20. podjął działalność literacką, debiutując opowiadaniem Knír („Wąs” 1928), zamieszczonym w znanym czasopiśmie ilustrowanym „Světozor”.
W latach 1940–45 był redaktorem liczącego się i zaangażowanego dziennika „Lidové noviny”. Po wojnie redagował komunistyczny dziennik związkowy „Práce”, działał w związku literatów i w kinematografii czechosłowackiej. Jeden z głównych przedstawicieli rodzimego socrealizmu, wraz z Janem Drdą nadawał ton nowemu lewicowemu ukierunkowaniu w literaturze czeskiej. Od 1949 pełnił dożywotnio funkcję dyrektora państwowego wydawnictwa literackiego „Československý spisovatel”, które opublikowało 12-tomową edycję jego utworów.
Był żonaty (1923) z pisarką Emą Řezáčovą; z dwóch jego synów jeden również był literatem, drugi – kompozytorem.
Twórczość
Jako autor prozy psychologicznej, stanowiącej najwartościowszą część jego twórczości, debiutował w czasach rozkładu tradycyjnych wartości mieszczańskich. W swych wcześniejszych utworach zasadniczą uwagę poświęcał mrocznym stronom psychiki, różnorodności ludzkich popędów i uczuć (powieści Czarne światło, Świadek), niekiedy dając też społeczną ocenę zjawisk (Ślepa uliczka). Za szczytowe osiągnięcie w jego twórczości uważana jest psychologiczna powieść Krawędź. Po 1948 powstawały utwory o mniejszych walorach literackich, za to twórczość jego była wysoko doceniana przez władze. W okresie powojennym stał się zdecydowanym rzecznikiem socjalistycznego realizmu, znajdującego wyraz zwłaszcza w propagandowej dilogii Powrót i Bitwa o zagospodarowywaniu poniemieckich ziem pogranicza.
W latach międzywojennych znany również jako autor literatury dziecięcej (m.in. prozy inspirowanej twórczością Ericha Kästnera), po wojnie był też autorem scenariuszy i adaptacji filmowych. Jako publicysta sporadycznie używał pseudonimu R. Nový.
Ważniejsze utwory
- Fidlovačka/Szewskie święto (1933) – ilustrowane wiersze dla dzieci
- Poplach v Kovářské uličce/Alarm w Kowalskim Zaułku (1934) – opowiadanie dla dzieci
- Kluci, hurá za ním/Chłopaki, gońmy go! (1934) – opowiadanie dla dzieci
- Větrná setba/Siew na wietrze (1935) – powieść autobiograficzna
- Slepá ulička/Ślepa uliczka (1938) – powieść psychologiczna
- Černé světlo/Czarne światło (1940) – powieść psychologiczna
- Svědek/Świadek (1943) – powieść psychologiczna
- Stopy v písku/Ślady na piasku (1944) – zbiór publicystyki (felietonów)
- Rozhraní/Krawędź (1945) – powieść psychologiczna
- Nástup/Powrót (1951) – powieść polityczna
- Bitva (1954) – jej kontynuacja
- Tváří v tvář/Twarzą w twarz (1956) – zbiór opowiadań
Bibliografia
- Mały słownik pisarzy świata. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968, s. 312
- Józef Magnuszewski: Historia literatury czeskiej. Zarys. Wrocław: Ossolineum, 1973
Linki zewnętrzne
- Biogram w słowniku literatury czeskiej (cz.)
- Rozwinięta biografia na portalu kulturalnym Osobnosti (cz.)
- ISNI: 0000000082051055
- VIAF: 20491393
- LCCN: n88600545
- GND: 119457423
- NDL: 00682242
- SUDOC: 104513063
- SBN: CUBV132751
- NLA: 35912663
- NKC: jk01110105
- NTA: 070845751
- CiNii: DA15634557
- PLWABN: 9810669925105606
- NUKAT: n97005226
- J9U: 987007267019405171
- LNB: 000227444
- NSK: 000378887
- CONOR: 33640035
- KRNLK: KAC202111510
- LIH: LNB:xgP;=B/
- PWN: 3967547
- Hrvatska enciklopedija: 52651