Walenbergia

Wahlenbergia capillaris

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

dzwonkowate

Rodzaj

walenbergia

Nazwa systematyczna

Wahlenbergia H. A. Schrader ex A. W. Roth
Novae Pl. Sp. 399. Jan-Jun 1821^[3]

Typ nomenklatoryczny

W. elongata (Willdenow) A. W. Roth^[3]

Synonimy

Cephalostigma A. DC.^[4]
Campanula sect. Campanopsis R. Brown^[5]
Cervicina Delile^[4]
Lightfootia LʼHér.^[4]
Schultesia Roth^[4]
Petalostima Rafinesque^[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Walenbergia^[6] (Wahlenbergia Schrad. ex Roth) – rodzaj roślin z rodziny dzwonkowatych. Obejmuje ok. 260 gatunków^[7]^[8]. Rodzaj o niemal kosmopolitycznym zasięgu, przy czym największe zróżnicowanie osiąga w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli południowej^[7] – 40 gatunków rośnie na południowych krańcach Afryki^[9], 51 na Madagaskarze, 26 w Australii (w tym 21 endemitów), 10 w Nowej Zelandii (w tym 9 endemitów)^[7]. Na Wyspie Świętej Heleny rosły cztery gatunki, ale dwa wymarły jeszcze w XIX wieku^[7]. W Europie rosną dwa gatunki – W. hederacea w zachodniej części kontynentu i W. nutabunda w obszarze śródziemnomorskim^[9]. Poza tym nieliczni przedstawiciele rodzaju rosną w północnej części Ameryki Południowej, w południowej i wschodniej Azji^[5]. Rośliny te rosną w różnych siedliskach, najczęściej mokradłowych, trawiastych, często też na stokach skalistych i terenach półpustynnych^[9].

Pojedyncze gatunki o większych kwiatach bywają uprawiane jako rośliny ozdobne^[9], zwłaszcza w południowej Afryce i Nowej Zelandii^[7]. W. marginata jest stosowany w ziołolecznictwie do leczenia chorób skóry^[7].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne i byliny o pędach najczęściej nie przekraczających 0,5 m wysokości^[9]. Bardzo rzadko rośliny drewniejące u nasady lub krzewy^[5]. Na Wyspie Świętej Heleny rośliny pachykaliczne (pędy grube i słabo rozgałęzione)^[7].
Liście: Ulistnienie skrętoległe lub naprzeciwległe^[9]. Liście zwykle siedzące, dolne czasem tworzą rozetę przyziemną^[5]. Pojedyncze, o brzegach czasem falistych lub klapowanych^[9].
Kwiaty: Niewielkie lub średniej wielkości (do 3 cm średnicy^[9]) wyrastają pojedynczo lub skupione w wiechach lub pęczkach na szczycie łodygi^[5]. Kielich składa się z 5 wolnych działek, bez łatek między nimi^[9]. Korona w kolorze niebieskim do białego^[9], powstaje w wyniku zrośnięcia 5 (rzadko 3^[9]) płatków i ma kształt dzwonkowaty lub lejkowaty^[5]. Końce płatków wolne, zaostrzone^[9]. Pręcików jest 5, rzadziej 3. Ich nitki są wolne^[9]^[5]. Zalążnia jest dolna, dwu- do pięciokrotna, z licznymi zalążkami^[9]. Pojedyncza szyjka słupka zwieńczona jest dwoma do pięciu, zwiniętymi na końcach znamionami^[9].
Owoce: Torebki zwykle z licznymi nasionami, otwierające się trzema klapkami w górnej części^[9].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj w obrębie rodziny dzwonkowatych Campanulaceae klasyfikowany jest do podrodziny Campanuloideae^[4].

Wykaz gatunków^[8]

Wahlenbergia abyssinica (Hochst. ex A.Rich.) Thulin
Wahlenbergia acaulis E.Mey. ex A.DC.
Wahlenbergia acicularis Brehmer
Wahlenbergia acuminata Brehmer
Wahlenbergia adamsonii Lammers
Wahlenbergia adpressa (L.f.) Sond.
Wahlenbergia akaroa J.A.Petterson
Wahlenbergia albens (Spreng. ex A.DC.) Lammers
Wahlenbergia albicaulis (Sond.) Lammers
Wahlenbergia albomarginata Hook.
Wahlenbergia androsacea A.DC.
Wahlenbergia angustifolia (Roxb.) A.DC.
Wahlenbergia annua (A.DC.) Thulin
Wahlenbergia annularis A.DC.
Wahlenbergia annuliformis Brehmer
Wahlenbergia appressifolia Hilliard & B.L.Burtt
Wahlenbergia arcta Thulin
Wahlenbergia aridicola P.J.Sm.
Wahlenbergia asparagoides (Adamson) Lammers
Wahlenbergia asperifolia Brehmer
Wahlenbergia axillaris (Sond.) Lammers
Wahlenbergia banksiana A.DC.
Wahlenbergia bernardii Leredde
Wahlenbergia berteroi Hook. & Arn.
Wahlenbergia bolusiana Schltr. & Brehmer
Wahlenbergia bowkeriae Sond.
Wahlenbergia brachiata (Adamson) Lammers
Wahlenbergia brachycarpa Schltr.
Wahlenbergia brachyphylla (Adamson) Lammers
Wahlenbergia brasiliensis Cham.
Wahlenbergia brehmeri Lammers
Wahlenbergia brevisquamifolia Brehmer
Wahlenbergia buseriana Schltr. & Brehmer
Wahlenbergia calcarea (Adamson) Lammers
Wahlenbergia calycina Schltdl. ex Griseb.
Wahlenbergia campanuloides (Delile) Vatke
Wahlenbergia candolleana (Hiern) Thulin
Wahlenbergia candollei Tuyn
Wahlenbergia capensis (L.) A.DC.
Wahlenbergia capillacea (L.f.) A.DC.
Wahlenbergia capillaris (Lodd.) G.Don
Wahlenbergia capillata Brehmer
Wahlenbergia capillifolia E.Mey. ex Brehmer
Wahlenbergia capitata (Baker) Thulin
Wahlenbergia cartilaginea Hook.f.
Wahlenbergia caryophylloides P.J.Sm.
Wahlenbergia celata P.I.Forst.
Wahlenbergia cephalodina Thulin
Wahlenbergia ceracea Lothian
Wahlenbergia cerastioides Thulin
Wahlenbergia cernua (Thunb.) A.DC.
Wahlenbergia cinerea (L.f.) Lammers
Wahlenbergia clavata Brehmer
Wahlenbergia collomioides (A.DC.) Thulin
Wahlenbergia compacta Brehmer
Wahlenbergia confusa Merr. & L.M.Perry
Wahlenbergia congesta (Cheeseman) N.E.Br.
Wahlenbergia congestifolia Brehmer
Wahlenbergia constricta Brehmer.
Wahlenbergia cooperi Brehmer
Wahlenbergia cordata (Adamson) Lammers
Wahlenbergia costata A.DC.
Wahlenbergia cuspidata Brehmer
Wahlenbergia debilis H.Buek
Wahlenbergia decipiens A.DC.
Wahlenbergia densicaulis Brehmer
Wahlenbergia densifolia Lothian
Wahlenbergia dentata Brehmer
Wahlenbergia denticulata (Burch.) A.DC.
Wahlenbergia denudata A.DC.
Wahlenbergia depressa J.M.Wood & M.S.Evans
Wahlenbergia desmantha Lammers
Wahlenbergia dichotoma A.DC.
Wahlenbergia dieterlenii (E.Phillips) Lammers
Wahlenbergia dilatata Brehmer
Wahlenbergia distincta Brehmer
Wahlenbergia divergens A.DC.
Wahlenbergia doleritica Hilliard & B.L.Burtt
Wahlenbergia dunantii A.DC.
Wahlenbergia ecklonii H.Buek
Wahlenbergia effusa (Adamson) Lammers
Wahlenbergia epacridea Sond.
Wahlenbergia erecta (Roth ex Schult.) Tuyn
Wahlenbergia ericoidella (P.A.Duvign. & Denaeyer) Thulin
Wahlenbergia erophiloides Markgr.
Wahlenbergia exilis A.DC.
Wahlenbergia fasciculata Brehmer
Wahlenbergia fernandeziana A.DC.
Wahlenbergia filipes Brehmer
Wahlenbergia fistulosa Brehmer
Wahlenbergia flexuosa (Hook.f. & Thomson) Thulin
Wahlenbergia floribunda Schltr. & Brehmer
Wahlenbergia fluminalis (J.M.Black) E.Wimm. ex H.Eichler
Wahlenbergia fruticosa Brehmer
Wahlenbergia galpiniae Schltr.
Wahlenbergia glabra P.J.Sm.
Wahlenbergia glandulifera Brehmer
Wahlenbergia globularis E.Wimm.
Wahlenbergia gloriosa Lothian – walenbergia uznana^[6]
Wahlenbergia gracilenta Lothian
Wahlenbergia gracilis (G.Forst.) A.DC.
Wahlenbergia grahamiae Hemsl.
Wahlenbergia grandiflora Brehmer
Wahlenbergia graniticola Carolin
Wahlenbergia hederacea (L.) Rchb.
Wahlenbergia hirsuta (Edgew.) Tuyn
Wahlenbergia hispidula A. DC.
Wahlenbergia hookeri (C.B.Clarke) Tuyn
Wahlenbergia humbertii Thulin
Wahlenbergia huttonii (Sond.) Thulin
Wahlenbergia ingrata A.DC.
Wahlenbergia insulae-howei Lothian
Wahlenbergia intermedia Zahlbr.
Wahlenbergia islensis P.J.Sm.
Wahlenbergia juncea (H.Buek) Lammers
Wahlenbergia kowiensis R.A.Dyer
Wahlenbergia krebsii Cham.
Wahlenbergia larrainii A. DC.
Wahlenbergia lasiocarpa Schltr. & Brehmer
Wahlenbergia laxiflora (Sond.) Lammers
Wahlenbergia levynsiae Lammers
Wahlenbergia linarioides (Lam.) A.DC.
Wahlenbergia linifolia (Roxb.) A.DC.
Wahlenbergia littoralis (Labill.) Sweet
Wahlenbergia littoricola P.J.Sm.
Wahlenbergia lobelioides (L.f.) Link
Wahlenbergia lobulata Brehmer
Wahlenbergia longifolia (A.DC.) Lammers
Wahlenbergia longisquamifolia Brehmer
Wahlenbergia luteola P.J.Sm.
Wahlenbergia lycopodioides Schltr. & Brehmer
Wahlenbergia macrostachys (A.DC.) Lammers
Wahlenbergia madagascariensis A.DC.
Wahlenbergia magaliesberge nsis Lammers
Wahlenbergia malaissei Thulin
Wahlenbergia marginata (Thunb.) A.DC.
Wahlenbergia marunguensis Thulin
Wahlenbergia masafuerae (Phil.) Skottsb.
Wahlenbergia massonii A.DC.
Wahlenbergia matthewsii Cockayne
Wahlenbergia meyeri A.DC.
Wahlenbergia microphylla (Adamson) Lammers
Wahlenbergia minuta Brehmer
Wahlenbergia mollis Brehmer
Wahlenbergia multicaulis Benth.
Wahlenbergia namaquana Sond.
Wahlenbergia nana Brehmer
Wahlenbergia napiformis (A.DC.) Thulin
Wahlenbergia neorigida Lammers
Wahlenbergia neostricta Lammers
Wahlenbergia nodosa (H.Buek) Lammers
Wahlenbergia obovata Brehmer
Wahlenbergia oligantha Lammers
Wahlenbergia oligotricha Schltr. & Brehmer
Wahlenbergia oocarpa Sond.
Wahlenbergia orae Lammers
Wahlenbergia oxyphylla A.DC.
Wahlenbergia pallidiflora Hilliard & B.L.Burtt
Wahlenbergia paludicola Thulin
Wahlenbergia paniculata (L.f.) A.DC.
Wahlenbergia papuana P.Royen
Wahlenbergia parvifolia (P.J.Bergius) Lammers
Wahlenbergia patula A.DC.
Wahlenbergia paucidentata Schinz
Wahlenbergia pauciflora A.DC.
Wahlenbergia peduncularis (Wall. ex A.DC.) Hook.f. & Thomson
Wahlenbergia perrieri Thulin
Wahlenbergia perrottetii (A.DC.) Thulin
Wahlenbergia persimilis Thulin
Wahlenbergia peruviana A.Gray
Wahlenbergia petraea Thulin
Wahlenbergia pilosa H.Buek
Wahlenbergia pinifolia N.E.Br.
Wahlenbergia pinnata Compton
Wahlenbergia planiflora P.J.Sm.
Wahlenbergia polyantha Lammers
Wahlenbergia polycephala (Mildbr.) Thulin
Wahlenbergia polyclada A.DC.
Wahlenbergia polyphylla Thulin
Wahlenbergia polytrichifolia Schltr.
Wahlenbergia preissii de Vriese
Wahlenbergia procumbens (L.f.) A.DC.
Wahlenbergia prostrata E.Mey. ex A.DC.
Wahlenbergia psammophila Schltr.
Wahlenbergia pseudoandrosacea Brehmer
Wahlenbergia pseudoinhambanensis Brehmer
Wahlenbergia pseudonudicaulis Brehmer
Wahlenbergia pulchella Thulin
Wahlenbergia pulvillus-gigantis Hilliard & B.L.Burtt
Wahlenbergia pusilla Hochst. ex A.Rich.
Wahlenbergia pygmaea Colenso
Wahlenbergia pyrophila Lammers
Wahlenbergia quadrifida (R.Br.) A.DC.
Wahlenbergia queenslandica Carolin ex P.J.Sm.
Wahlenbergia ramifera Brehmer
Wahlenbergia ramosa G.Simpson
Wahlenbergia ramosissima (Hemsl.) Thulin
Wahlenbergia ramulosa E. Mey.
Wahlenbergia rara Schltr. & Brehmer
Wahlenbergia rhytidosperma Thulin
Wahlenbergia riversdalensi s Lammers
Wahlenbergia rivularis Diels
Wahlenbergia roelliflora Schltr. & Brehmer
Wahlenbergia roxburghii A.DC.
Wahlenbergia rubens (H.Buek) Lammers
Wahlenbergia rubioides (A.DC.) Lammers
Wahlenbergia rupestris G.Simpson
Wahlenbergia rupicola G.T.Plunkett & J.J.Bruhl
Wahlenbergia saxicola (R.Br.) A.DC.
Wahlenbergia schistacea Brehmer
Wahlenbergia schlechteri Brehmer
Wahlenbergia schwackeana Zahlbr.
Wahlenbergia scopella Brehmer
Wahlenbergia scopulicola Carolin ex P.J.Sm.
Wahlenbergia scottii Thulin
Wahlenbergia serpentina Brehmer.
Wahlenbergia sessiliflora Brehmer
Wahlenbergia silenoides Hochst. ex A.Rich.
Wahlenbergia sonderi Lammers
Wahlenbergia songeana Thulin
Wahlenbergia sphaerica Brehmer
Wahlenbergia squamifolia Brehmer
Wahlenbergia squarrosa Brehmer
Wahlenbergia stellarioides Cham.
Wahlenbergia stricta (R.Br.) Sweet
Wahlenbergia subaphylla (Baker) Thulin
Wahlenbergia subfusiformis Brehmer
Wahlenbergia subpilosa Brehmer
Wahlenbergia subrosulata Brehmer
Wahlenbergia subtilis Brehmer
Wahlenbergia subulata (L'Hér.) Lammers
Wahlenbergia subumbellata Markgr.
Wahlenbergia telfordii G.T.Plunkett & J.J.Bruhl
Wahlenbergia tenella (L.f.) Lammers
Wahlenbergia tenerrima (H.Buek) Lammers
Wahlenbergia tenuiloba Thulin
Wahlenbergia tenuis A.DC.
Wahlenbergia tetramera Thulin
Wahlenbergia thulinii Lammers
Wahlenbergia thunbergiana (H.Buek) Lammers
Wahlenbergia thunbergii (Schult.) B.Nord.
Wahlenbergia tibestica Quézel
Wahlenbergia tomentosula Brehmer
Wahlenbergia tortilis Brehmer
Wahlenbergia transvaalensi s Brehmer
Wahlenbergia tsaratananae Thulin
Wahlenbergia tuberosa Hook.f.
Wahlenbergia tumida Brehmer
Wahlenbergia tumidifructa P.J.Sm.
Wahlenbergia umbellata (Adamson) Lammers
Wahlenbergia undulata (L.f.) A.DC.
Wahlenbergia unidentata (L.f.) Lammers
Wahlenbergia upembensis Thulin
Wahlenbergia urcosensis E.Wimm.
Wahlenbergia verbascoides Thulin
Wahlenbergia vernicosa J.A.Petterson
Wahlenbergia victoriensis P.J.Sm.
Wahlenbergia violacea J.A.Petterson
Wahlenbergia virgata Engl.
Wahlenbergia virgulta Brehmer
Wahlenbergia welwitschii (A.DC.) Thulin
Wahlenbergia wittei Thulin
Wahlenbergia wyleyana Sond.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-07-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wahlenbergia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Genus: Wahlenbergia Schrad. ex Roth. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Deyuan Hong, Thomas G. Lammers: Wahlenbergia Schrader ex Roth. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-07-12].
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 196. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 973, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b Wahlenbergia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 327. ISBN 0-333-74890-5.