Arnhem

Arnhem
Şehir ve Belediye
Bayrak Mühür
Arnhem'in Gelderland'da konumu
Arnhem Arnhem'in Hollanda'deki konumu.
Ülke	Hollanda
İl	Gelderland
Bölge	Veluwe
İdare
• Belediye Başkanı	Ahmed Marcouch (VVD)
Yüzölçümü
• Şehir ve Belediye	101,54 km²
• Su	3,39 km² (1,3 mil²)
Rakım	13 m
Nüfus  (2019)
• Şehir ve Belediye	159.265
• Yoğunluk	1,628/km²
• Kent	152,850
• Metropol	361,048
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Alan kodu	26
Resmî site www.arnhem.nl/

Arnhem (Aşağı Almanca: Ernem, Almanca: Arnheim), Hollanda'nın doğusunda bulunan Gelderland ilinin başkenti olan şehirdir. Şehir orijinal olarak Sint-Jansbeek Suyu üzerinde konumlanmıştır ama genişleyip Nederrijn Irmağı'nın iki yakasına da yayılmıştır.

Arnhem'in şehir sınırları içindeki nüfusu (2019 Nüfus Sayımı itibarıyla) 159.265 kişi olarak belirlenmiştir. Şehir metropoliten bölge olarak "Stadsregio Arnhem Nijmegen" metropoliten şehrinin kuzey parçasını oluşturur. Bu metropoliten bölge nüfusu (2010 tahmini itibarıyla) 722.181 kişidir. Bu bilgi dikkate alındığında Arnhem metropoliten şehri Hollanda'nın en büyük 15 şehri arasında yer almaktadır.

Gelderland Eyalet Mahkemesi (de rechtbank Gelderland [nl]) ve Arnhem-Leeuwarden Adli Temyiz Mahkemesi (het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden [nl]) bu şehirde bulunmaktadır ve Arnhem ulusal askeri mahkeme ile hava mobilize tugayı için de bir üs olarak hizmet vermektedir.

Arnhem toplumunda yaşayan insanların kökenleri şu şekildedir: Hollandalılar %64,3, Avrupa kökenliler (Hollanda hariç) %9,1, Asya kökenliler (Türkiye hariç) %7,9, Türkler %5,3, Endonezyalılar %3,3, Faslılar %2,4, Karayip Hollandalılar %2,2, Surinamlılar %2 ve Amerikalılar ile Avustralyalılar %1,9.

Arnhem'in tarihi Orta Çağ'a kadar uzanmaktadır. Arnhem şehir olma hakkını 1233 yılında Zutphen kontundan almıştır. 1850 yılında 9.000 kişilik nüfusu olan şehir, batı Hollanda'nın zengin kişileri sayesinde popülerlik kazanmıştır.

Arnhem, Hollanda'nın tarihî ve kültürel açıdan zengin şehirlerinden biridir. Özellikle II. Dünya Savaşı'nda önemli bir yer tutmuştur. 1944'teki Arnhem Köprüsü Muharebesi (Operation Market Garden), şehirde gerçekleşmiş ve bu olay, şehir tarihinin önemli bir parçası olmuştur.

Het Duivelshuis [nl], Arnhem'deki tarihi belediye binasının önemli bir parçasıdır. Gotik tarzda inşa edilen bu etkileyici yapı, belediye başkanının çalışma odasına ev sahipliği yapmaktadır.

Arnhem Hollanda'nın doğusunda bulunan Gelderland ilinin başkentidir. Şehir Ren Nehri deltasının bir kolu olan Nederrijn Irmağı'nın iki yakasına ve orijinal olarak Sint-Jansbeek Suyu üzerinde konumlanmıştır.

Şehrin toplam alanı 101,54 km² olup, bunun 97,82 km²'si kara, 3,72 km²'si ise sudur.

Şehir Nijmegen'den 16 km, Hollanda-Almanya sınırında Almanya'da bulunan Emmerich am Rhein'dan 29 km, Utrecht'ten 16 km, Amsterdam'dan 80 km ve Rotterdam'dan 97 km uzaklıktadır.

Şehre kara yolu ulaşımını sağlayan ulusal Hollanda ana karayolları şunlardır: A12, A50, A348, N224, N225, N310, N325 ve N784.

Arnhem, Hollanda'nın büyük bir kısmı gibi ılıman deniz iklimine sahip bir bölgede yer almaktadır. Hava koşulları, Kuzey Denizi'nin batıya yakın olmasından ve buna bağlı kuzeybatıdan esen rüzgarlar ve fırtınalardan büyük ölçüde etkilenmektedir. Kış sıcaklıkları ılımandır; Ortalama olarak sıfırın üzerinde olmasına rağmen, İskandinavya, Rusya ve hatta Sibirya gibi iç Avrupa'dan esen doğu veya kuzeydoğu rüzgarlarının esintileri sırasında don görülmesi nadir değildir. Yazlar sıcaktır, ancak nadiren sıcaktır.

Yağışlı günler düzenli olarak görülmektedir, ancak yıllık yağış miktarı 800 mm'yi geçmez. Yağışların çoğu sürekli çiseleme veya hafif yağmur şeklinde düşer. Çok sayıda su rezervuarının bulunması, özellikle Ekim-Mart ayları arasındaki daha soğuk aylarda bulutlu ve nemli günlerin yaygın olduğu anlamına gelir.

Hollanda'nın en büyük milli parkı Hoge Veluwe^[1], Arnhem'e yaklaşık 15 km uzaklıktadır.

Rijnkade, Hollanda'nın Arnhem kentinin merkezinde, Ren Nehri kıyısında yer alan bir cadde ve rıhtımdır. Rijnkade, John Frost Köprüsü ile Nelson Mandela Köprüsü arasında yer almaktadır. Rıhtım, yaz aylarında ve Arnhem Muharebesi anısına teraslı yeme-içme olanakları sunmaktadır.

Arnhem'de her yıl şehrin her yerine yayılmış çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Bunlardan birçoğu şehir merkezinde, Grote Markt'ta, Park Sonsbeek'te, Stadsblokken-Meinerswijk'te ve GelreDome'da gerçekleşiyor.

Arnhem'de bulunan diğer bir park da Stadsblokken-Meinerswijk'tir. Schaarsbergen köyü, Arnhem kentsel alanı ile Veluwe doğa rezervleri arasındaki geçiş noktasını işaret ediyor, Schuytgraaf ise Over-Betuwe bölgesinde yer alıyor. Çok sayıda hayvancılığın yapıldığı, meyvecilik ve fidanlıkların bulunduğu kırsal bir bölgedir. Bölge, Aşağı Ren Nehri'nin taşkın yataklarıyla sınır komşusudur. Aşağı Ren'in diğer yakasında, son buzul çağında oluşmuş Veluwe moreni manzarası vardır. Bölge oldukça ormanlıktır. Moren üzerinde Valkeniersbossen, Westerbouwing ve Duno çiftliği yer almaktadır.

Arnhem aynı zamanda Aşağı Ren ve IJssel kıyısındaki konumu nedeniyle bir nehir bölgesidir. En bilinen rekreasyon alanları Rijkerswoerdse Plassen ve Lathumse Plas'tır.

Arnhem, Amsterdam ve Utrecht ile birlikte Hollanda'nın Kral Gecesi ve Kral Günü şenlikleri için en büyük ve en popüler şehirlerinden biridir. Başkente genellikle ortalama yarım milyon parti müdavimi gelir. Şehirdeki kalabalığı azaltmak için merkezin çeşitli noktalarında etkinlikler düzenleniyor. Kral Günü kutlamaları, geleneklere göre Ren Nehri'nden atılan havai fişeklerle son bulur.

Her yıl anma haftası boyunca, Airborne Meydanı [nl]'ndaki anıtta düzenlenen uluslararası anma töreni, binlerce ziyaretçiyi Arnhem merkezine çekiyor. Resmî anma sırasında, 17-26 Eylül 1944 tarihleri ​​arasında Ren Nehri üzerindeki köprüyü (John Frost Köprüsü) ele geçirme ve tutma girişimlerinde ölen tüm Müttefikler anılır. Hava İndirme Meydanı'ndaki anma töreninden sonra, Kurtuluş Köprüsü John Frost Köprüsü'nde gerçekleşir. Binlerce kişi, Gelders Orkestrası ve ünlü Hollandalı sanatçıların görüntüleri ve müzikleri eşliğinde Arnhem Muharebesi'nin hikâyesinin içine çekiliyor. Anma Haftası boyunca bölgede Arnhem Muharebesi'ni anan anma törenleri ve etkinlikler düzenleniyor.

Park Sonsbeek her yaz mayıs ayının sonundan ağustos ayının sonuna kadar pazar öğleden sonraları tiyatro, müzik ve dansın yer aldığı bir dizi ücretsiz kültürel etkinliğe ev sahipliği yapan Park Open'a ev sahipliği yapıyor. Ağustos ayında dizi, Sonsbeek Theater Avenue'da dört günlük bir festivalle son bulacak. Ayrıca Sonsbeek heykel sergileri birkaç yılda bir yaz aylarında parkta izlenebilmektedir.

HAN Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Yüksekokulu)'nun^[2] Arnhem ve Nijmegen şehirlerinde kampüsleri bulunmaktadır.

ArtEZ Üniversitesi'nin (ArtEZ University of Arts) Zwolle ve Enschede dışındaki bir diğer şubesi Arnhem'de bulunmaktadır. ArtEZ ismi, Arnhem şehrini temsil eden "A", Enschede şehrini temsil eden "E" ve Zwolle şehrini temsil eden "Z" harflerinden oluşmaktadır. ArtEZ Üniversitesi'nin tasarım ve moda bölümleri, dünyanın dört bir yanından öğrenciler çekmektedir. Arnhem, her yıl Modefabriek gibi büyük moda etkinliklerine ev sahipliği yapar.

2020 yılında Arnhem'de teknoloji ve enerji alanlarında birçok gelişme yaşanmıştır. Ayrıca, şehir Randstad ile Ruhr Bölgesi arasında stratejik bir konumda bulunarak avantaj sağlamaktadır. Batı-Doğu ve Kuzey-Güney Hollanda arasındaki ulaşım güzergahları üzerinde ve Almanya'ya yakın olması nedeniyle, Arnhem ticaret bölgesi olarak gelişmiştir. Arnhem'deki şirketlerin çoğu, Stadsregio Arnhem-Nijmegen ve Kuzey Ren-Vestfalya'dan gelen çalışanlara sahiptir.

Gelderland eyaletinin başkenti olan Arnhem, Hollanda'da bir World Trade Centre (Dünya Ticaret Merkezi) bulunan sekizinci şehir olmuştur. Bu WTC, Arnhem Merkez İstasyonu'ndaki mavi Rijntoren'de yer almaktadır. Rijntoren'un yanında yeşil Parktoren bulunmaktadır. Her iki binanın zemin katında ise sigorta şirketi Kooperatie VGZ UA (Kooperatif VGZ Sigorta Birliği)'nın genel merkezi bulunmaktadır. Ayrıca, Çin'in Yichang ve Wuhan şehirlerinin ticaret ofisleri de bu WTC kulesindedir. Wuhan'dan Granch Biopack Europe, biyolojik olarak çözünebilen ambalajlar konusunda uzmanlaşmış bir şirket, WTC'de ofis açmıştır.

Şehirde ayrıca bir mobilya alışveriş caddesi ve beş sanayi bölgesi bulunmaktadır: Kleefse Waard, Het Broek, IJsseloord I - II ve Overmaat. Ayrıca, eski KEMA (Koninklijke Elektrische Materialenfabriek) alanı olan ve Arnhems Buiten olarak bilinen park benzeri bir iş alanı da bulunmaktadır. Bu alanda DNV (Det Norske Veritas), enerji ağları yöneticisi TenneT'in (Transmissie van Elektriciteit in Nederland) genel merkezi, Nuon (Hollanda enerji şirketi) ve NRG (Nuclear Research Group) gibi birçok şirket yer almaktadır. KEMA Laboratuvarları, elektrikli ekipmanların test edilmesi konusunda dünyanın en büyük ticari laboratuvarıdır. Sanayi parkı Kleefse Waard, Teijin Aramid ve Vestas Benelux'in (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg) genel merkezlerine ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca AkzoNobel, DNV GL Energy, General Electric Energy Europe ve Accsys Technologies gibi şirketlerin üretim merkezleri de bu parkta yer almaktadır.

Şehirdeki tanınmış şirketler ve kurumlar arasında şunlar bulunmaktadır: Alliander (enerji dağıtımı ve altyapı), DEKRA (test, denetim ve sertifikasyon), Deloitte (danışmanlık ve denetim hizmetleri), Essent (enerji sağlayıcı), OHRA (sigorta), Arcadis (mühendislik ve altyapı), CITO (eğitim değerlendirme ve test), Ballast Nedam (inşaat), CCV Group (ödeme sistemleri ve teknoloji), KPMG (danışmanlık ve denetim hizmetleri), ING (finans ve bankacılık), Beslist.nl (e-ticaret ve alışveriş platformu), OK Oliecentrale (yakıt ve enerji), TÜV Rheinland (test, denetim ve sertifikasyon), EIFFEL (danışmanlık ve hukuk), Ticaret Odası (iş dünyası ve ticaret destek hizmetleri), IrisZorg (sağlık ve sosyal hizmetler), SIDN (domain adı ve internet altyapısı), UWV (işsizlik ve sosyal güvenlik hizmetleri) ve Gelderland Arşivi (arşivleme ve belge yönetimi). En büyük işverenlerden biri, 5000'den fazla çalışanı olan Rijnstate hastanesidir.

Papendal Spor Merkezi, bazı ulusal derneklerin, vakıfların ve kurumların merkezi olarak faaliyet göstermektedir. Bunlar arasında Atletizm Birliği, Spor Tıbbi Merkezi Papendal ve Gelderland Spor Federasyonu bulunmaktadır. Ayrıca, Papendal, Hollanda spor organizasyonu NOCNSF'nin kalıcı merkezidir. NOCNSF'ye 90 ulusal spor organizasyonu bağlıdır. Bu organizasyon, hem ulusal olimpiyat komitesi olarak hem de ulusal paralimpik komite olarak görev yapmaktadır.

22 Kasım 2023 Hollanda genel seçimlerinde Arnhem'de yüzde 5'in üzerinde oy alan partiler ve sıralamaları şu şekildedir:^[3]

1. GL-PvdA: %31,9 (Yeşiller ve İşçi Partisi İttifakı)
2. PVV: %12 (Özgürlük Partisi)
3. D66: %10,6 (Demokratlar 66)
4. VVD: %8,9 (Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi)
5. PvdB: %8,4 (Hayvanlar İçin Parti)
6. Volt: %5,6 (Volt, enerji)
7. CDA: %5 (Hristiyan Demokratlar)

2022-2026 dönemi için Arnhem Belediye Başkanı ve Belediye Meclisi, GroenLinks- GL (Yeşiller), D66 (Demokratlar 66), Arnhem Centraal-AC (Arnhem Merkezi), Partij voor de Dieren-PvdD (Hayvanlar İçin Parti), Partij van de Arbeid-PvdA (İşçi Partisi) ve Volt (Volt, enerji Hollanda) tarafından oluşturulan bir koalisyon tarafından yönetilmektedir. Fas kökenli Ahmed Marcouch [nl] (PvdA), 1 Eylül 2017'den bu yana Arnhem Belediye Başkanı'dır.

Takım	Spor	Lig	Stadyum	Kuruluş
SBV Vitesse	Futbol	Eredivisie	Gelredome (Kapasite: yak. 30.000)	1892

• St. Eusebio [nl] (La Grote Kerk): İlk defa 1452-1560 döneminde yapılmıştır. II. Dünya Savaşı sırasında çan kulesi dahil tüm kilise yerle bir olmuştur. 1964'te modern stilde yeniden yapılmıştır. Yeni yapılan çan kulesi kiliseye ait değil, şehir belediyesi sahipliğindedir.
• Maarten van Rossum Konağı: 1830'dan beri Arnhem Şehir Konağı olarak kullanılmaktadır. İçinde bulunan rönesans dönemi resimlerindeki satirler nedeniyle halk arasında ismi "Duivelshuis [nl] (Şeytanın Evi)" olarak anılmaktadır.
• John Frost Brug [nl] Köprüsü: II. Dünya Savaşı'ndaki Arnhem Muharebesi'nde, Market Garden Operasyonu kapsamında İngiliz ve Polonyalı birliklerin paraşütle Arnhem'e inerek ellerine geçirdikleri ve savundukları köprübaşı, sonunda başarısız olup teslim oldukları mevkiyi ifade etmektedir. Bu bölgede yıkılan köprünün yerine yapılan yeni köprü budur. Bu köprünün adı, hücum sonunda köprüyü ele geçiren ve Alman saldırılarına karşı savunan İngiliz komutanının isminden gelmektedir. Bu hücum ve köprüyü konu alan A Bridge Too Far adlı bir film yapılmıştır.
• Hollanda Açık Hava Müzesi (Het Nederlands Openluchtmuseum [nl]): Bu müzede Hollanda'nın eski dönemlerini anlatan evler, atölyeler ve çiftlikler bulunmaktadır.
• Historisch Museum Arnhem [nl]: Arnhem şehrinin tarihi hakkında bilgi veren bir müzedir.
• Burgers Zoo [nl] Hayvanat Bahçesi: Arnhem'deki ünlü bir hayvanat bahçesidir.
• Huis Sonsbeek [nl]: Arnhem şehrinde bulunan tarihi bir malikanedir ve aynı adı taşıyan Sonsbeek Parkı içinde yer alır. Bu tarihi yapı, 17. yüzyıldan kalma olup, Hollanda'nın kültürel mirasında önemli bir yer tutmaktadır.
• Arnhems Oorlogsmuseum 40-45: İkinci Dünya Savaşını ve özellikle Eylül 1944'te yapılan "Market Garden Operasyonu" ile İngiliz ve Polonyalı askerlerin Arnhem'e paraşütle indirilme harekâtını konu alan bir savaş müzesidir.
• Museum voor Moderne Kunst: Modern sanatın sergilendiği bir müzedir.
• KEMA Toren Kulesi: 149 metre yüksekliğe sahip bir TV anten kulesidir.
• Musis Sacrum [nl], Arnhem'deki Velperplein ve Park Lauwersgracht'ta bulunan, 1847 yılında mimar Hendrik Willem Fromberg tarafından tasarlanan bir konser salonudur. Eskiden Gelders Orkest olarak bilinen Phion'un ana üssüdür.
• Gelredome: Eredivisie liginde oynayan SBV Vitesse futbol takımının Arnhem'de bulunan ve yaklaşık 30.000 seyirci kapasiteli stadyumudur. Bu stadyumun tabanı hareketli olup bir tarafa çekilebilmektedir. Taban geri çekilince stad müzik konserleri ve çeşitli diğer etkinlikler (örneğin "canavar kamyon gösterisi") için kullanılmaktadır. Futbol sahasının üzerinde açılır kapanabilir bir çatı bulunmakta ve böylece sahada her mevsimde maç yapılabilmektedir.

• Hollanda

Wikimedia Commons'ta Arnhem ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

• Arnhem Şehri resmi websitesi28 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• DMOZ Open Directory Projesi "Arnhem" maddesi (İngilizce)
• Wikivoyage "Arnhem" maddesi3 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)