Kısırlık |
---|
Uzmanlık | ÜRoloji, reproductive endocrinology and infertility, kadın hastalıkları ve jinekoloji |
---|
Kısırlık veya infertilite, kadınlarda ve erkeklerde tıbbi nedenlerle çocuk sahibi olamama durumu. Tıpta kısırlık "herhangi bir korunma olmaksızın, düzenli cinsel ilişkiye rağmen bir yıl içerisinde çocuk sahibi olunamaması" şeklinde tanımlanır. Kısırlık sorunu erkek ve kadında eşit oranlarda görülür.
Nedenleri
Kadınlarda
- Yumurtlamada meydana gelen bozukluklar: Kadında en sık görülen kısırlık nedenidir.
- Tüplerin hasarlı olması: Tüplerin kısmen veya tamamen tıkalı olması sperm ile yumurtanın buluşmasını engelleyerek döllenme ve gebeliği olanaksızlaştırır.
- Endometriozis: Endometriozis rahim içini döşeyen dokunun (Endometrium) rahim dışında gelişmesi olarak ifade edilir.
- Rahime ait problemler: Rahim ağzındaki yapısal, enfeksiyona ait veya bu bölgedeki salgıyla (Mukus) ait bozukluklar kısırlık sebebi olabilir.
- Alerjik nedenler: Alerjik nedenler kısırlık nedeni olabilmekle birlikte teşhisleri ve tedavileri zordur.
Erkeklerde
- Sperm üretiminde aksaklıklar: Sperm şekli, sayısı veya hareket kabiliyetindeki zayıflıktan kaynaklanır.
- Yapısal bozukluklar: Spermin üretim yeri olan testislerden dışarı çıkmasını engelleyen tam veya kısmi tıkanıklıklar kısırlık nedeni olabilir.
- Çevresel faktörler: Aşırı sıcakta çalışmak, sürekli oturmak, kimyasal maddeler solumak, kısırlık sebeplerinden birkaçıdır. Normal yaşamınızdaki faaliyetlerin birçoğu fazla olmasa da kısırlığa neden olabilir, örneğin işinizin stresli olması dahi kısırlığa sebep olabilir. Çocuğu olmayan insanların ilkin yaşam tarzlarında değişiklik yapmaları gerekir. Sigara içiliyorsa bırakılmalıdır. Alkolden uzak durulmalıdır. Sürekli oturulmamalı, sıcakta çalışmamalı, düzenli ve dengeli beslenilmelidir.
Belirtileri
Halk arasında rüyalanma olarak bilinen zevk eksikliği (aniproforkent).
Kadının yaş ortalaması: 40 yaşını geçmiş kadınlarda kısırlık en sık rastlanılan belirtilerdendir.[1]
Erkeğin yaş ortalaması: ilerleyen yaşla beraber cinsel ilişki sayısının azalması nedeni ile gebe kalma şansında azalma olur.
Cinsel ilişki sayısı: Cinsel ilişki sıklığı gebe kalmayı etkileyen bir faktördür.
Teknolojinin gelişmesi ile erkek kısırlığı tedavisindeki en son yenilikler sayesinde artık gelişkin spermi olmayan erkeklere de testis dokusundan elde edilen spermleri kullanarak yardım edilebilmektedir. TESE operasyonlarıyla sperm testi 'sıfır' çıkan erkeklerin yarısında yeterli olgun sperm elde edilebilmektedir.
Türleri
Primer İnfertilite: Daha çok yeni evli çiftlerde görülen bir durumdur. Daha önce çocuk sahibi olmayan çiftler, fiziksel olarak bir sorun olmasa da, psikolojik sorunlar nedeniyle gebelik elde edilemeyebilir.
Sekonder İnfertilite: Daha önce çocuk sahibi olmuş ancak yeniden denerken doğal yollar ile gebelik elde etmekte zorlanan çiftler için geçerlidir.
Kalıcı İnfertilite: Genellikle “Nedeni Açıklanamayan Kısırlık” durumu olarak ifade edilmektedir.[1] 29 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Tanı
Kısırlık tetkikleri genelde 2 ile 5 günlük yapılan cinsel perhizin sonrasında erkek mastürbasyon sonrasında sperm örneği vererek laboratuvarda Dünya Sağlık Örgütünün kriterlerine uygun olarak değerlendirilmesi yapılmaktadır. Daha sonra verilen spermin sayıları, canlılık oranları, şekilleri ve hareketlilikleri incelenir.[2]
Kısırlık tanısı konurken spermlerde herhangi bir iltihap durumunun olup olmadığı ya da tıbbi bir tedavinin gerekli olup olmadığı araştırılmalıdır. Normal olarak Dünya Sağlık Örgütünün kriterine uygun olarak yapılan sperm tahlilinde 20 milyon sperm olmalıdır. Ancak bu spermlerin en azından yarısının canlı olması ya da ileriye doğru hareket etmiş olan sperm oranlarının ise bütün spermlerde en azından %25 olmalı ve normal şekilli spermlerin sayılarının da en azından %14 oranında olması gerekmektedir. Ayrıca şunu unutmamak gerekir; anormal çıkan bir tek “spermiyogramla“ erkek için kısırlık tanısının konulması uygun olmaz. Erkeğin spermi sonucunun dalgalanma göstermesinden dolayı anormallik durumunun en az 4 ile 6 hafta arasında iki kez tekrarlanması daha uygun olur.
Kaynakça
- ^ "Kısırlığın belirtileri". www.cemficicioglu.com.tr. www.cemficicioglu.com.tr. 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017.
- ^ "Kısırlık tetkikleri nasıl yapılır ?". www.serdarkoc.net. Serdar Koç. 3 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017.
Ayrıca bakınız
Sınıflandırma | D |
---|
Dış kaynaklar | |
---|
Yardımcı üreme teknolojisi |
---|
Kısırlık | - Kadın
- Erkek
- LGBT
- Doğurganlık kliniği
- Doğurganlık testi
- Doğurganlık turizmi
- Erkek kısırlığı krizi
|
---|
Doğurganlık ilacı | |
---|
Tüp bebek (IVF) ve genişletmeler | - Destekli Yuvalama
- Otolog endometriyal ortak kültür
- Sitoplazmik transfer
- Embriyo transferi
- Taşıyıcı annelik
- In vitro olgunlaşma
- Intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu
- Oosit seçimi
- Yumurtalık hiperstimülasyonu
- Ortak destekli çoğaltma
- Preimplantasyon genetik tanı
- Transvajinal yumurta alımı
- Zigot intrafallop transferi
|
---|
Diğer yöntemler | - Suni tohumlama
- Yumurtalama indüksiyonu
- Dondurarak saklama
- embriyolar
- oosit
- yumurtalık dokusu
- semen
- Gamet fallop içi transfer
- Üreme cerrahisi
- Vazektominin tersine çevrilmesi
- Seçici azaltma
- Cinsiyet seçimi
- Taşıyıcı annelik
- Klonlama
|
---|
Bağış | |
---|
Etik | - Kazara ensest
- Doğurganlık dolandırıcılığı
- İnterseksin genetik tanısı
- ART'a dini yanıt
- Mitokondriyal bağış
- Cinsiyet seçimi
|
---|
İlgili | - Spekülatif kurguda üreme ve hamilelik
|
---|
|
---|
Üreme hakları | - Zorunlu sterilizasyon
- Gebeliği önleyici güvenlik
- Genital bütünlük
- sünnet tartışmaları
- genital modifikasyon ve sakatlama
- interseks
|
---|
Eğitim | |
---|
Aile planlaması | |
---|
Üreme sağlığı | - Erkek
- Kadın
- Araştırma
- cinsel riskli davranışları kendi kendine bildirme
|
---|
Hamilelik | |
---|
üreme tıbbı | - Androloji
- Genitoüriner tıp
- Jinekoloji
- Doğum ve jinekoloji
- Üreme endokrinolojisi ve kısırlık
- Cinsel tıp
|
---|
üreme tıbbı | |
---|
Ülkeler | - Çin
- Hindistan
- İran
- İrlanda
- Pakistan
- Filipinler
- Singapur
- Birleşik Krallık
- Amerika Birleşik Devletleri
- genç hamilelik
- doğum kontrolü
|
---|
Tarih | |
---|
Politika | - Tek çocuk politikası
- İki çocuk politikası
- Parasal
- bebek bonusu
- bekarlık vergisi
- çocuk yardımı
- çocuksuzluk vergisi
|
---|
- Kategori
|
|
---|
Hamilelik | Düşük sonucu olan gebelik | |
---|
Ödem, proteinüri ve hipertansif bozukluklar | |
---|
Sindirim sistemi | |
---|
Örtü sistemi / gebeliğin dermatozları | - Gebelik pemfigoidi
- Impetigo herpetiformis
- gebeliğin intrahepatik kolestazı
- Nigra çizgisi
- Gebelik kaşıntısı
- Gebeliğin kaşıntılı foliküliti
- Gebeliğin kaşıntılı ürtikeryal papülleri ve plakları (PUPPP)
- Deri çatlağı
|
---|
Sinir sistemi | |
---|
Kan | - Gebelik trombositopenisi
- Gebeliğe bağlı hiper pıhtılaşma
|
---|
fetus ve amniyotik kavite ile ilgili anne bakımı | - amniyotik sıvı
- Oligohidramnios
- Polihidramnios
- Braxton Hicks kasılmaları
- koryon / amniyon
- Doğum kanaması
- plasenta
|
---|
|
---|
Doğum | - Amniyotik sıvı embolisi
- Baş-pelvik orantısızlık
- Engellenen doğum
- Fetal sıkıntı
- Kilitli ikizler
- Ense kordonu
- Doğum kanaması
- Doğum sırasında ağrı tedavisi
- plasenta
- Erken doğum
- Doğum sonrası doğum
- Göbek kordonu sarkması
- Rahim inversiyonu
- Rahim yırtılması
- Vasa praevia
- Rahim atonisi
|
---|
Lohusalık | - Emzirme güçlükleri
- Düşük süt miktarı
- Çatlak memeler
- Göğüs büyümesi
- Doğuma bağlı travma sonrası stres bozukluğu
- Kasık simfiz diyastazı
- Doğum sonu kanama
- Peripartum kardiyomiyopati
- Doğum sonrası depresyonu
- Doğum sonrası enfeksiyonlar
- Doğum sonrası hüznü
- Doğum sonrası psikozu
- doğum sonrası tiroidit
- Mastit
|
---|
Diğer | - Eşlik eden durumlar
- Şeker hastalığı
- Sistemik lupus eritematozus
- Tiroid bozuklukları
- Anne ölümü
- Hamilelik sırasında cinsel aktivite
|
---|
|
---|
Aile planlaması | |
---|
İnsan doğurganlığı | |
---|
Test yapmak | |
---|
Doğum öncesi | Anatomi | |
---|
Doğum öncesi gelişim | |
---|
Doğum öncesi bakım | - Beslenme
- Çevresel toksik maddeler
- Hamilelikte
- doğum öncesi
- Eşzamanlı koşullar
- Hamilelik sırasında cinsel aktivite
|
---|
|
---|
Çocuk doğurma | Hazırlık | - Bradley yöntemi
- Hipnodoğum
- Lamaze
- Yuvalama içgüdüsü
|
---|
Rol | - Doula
- Doğum görevlisi
- Erkeklerin rolleri
- Ebe
- Kadın Doğum Uzmanı
- Perinatal hemşire
- Geleneksel doğum görevlisi
|
---|
Doğum | - Kanlı şov
- doğum pozisyonları
- Evde doğum
- Çoğul doğum
- Doğal doğum
- Pelvimetri / Piskopos puanı
- Servikal genişleme
- Servikal silinme
- Pozisyon
- Sunum
- Zarların yırtılması
- Yardımsız doğum
- Uterus kasılması
- Suda doğum
|
---|
|
---|
Lohusalık | Hazırlık | - Doğum sonrası sınırlama
- Hamilelik sonrası seks
- doğumun psikiyatrik bozuklukları
- Doğum sonrası fizyolojik değişiklikler
|
---|
Rol | - Doula
- Sağlık ziyaretçisi
- Emzirme danışmanı
- Aylık hemşire
- Bakıcı
|
---|
Doğum sonrası | |
---|
|
---|
Obstetrik öykü | |
---|
Kadın genital hastalığı ve cinsel organları hastalıkları |
---|
Rahim ekleri | Yumurtalık hastalığı | - Endometrioma
- Kadın kısırlığı
- Mittelschmerz
- Ooforit
- Yumurtalık apopleksi
- Yumurtalık kisti
- Corpus luteum kisti
- yumurtalığın foliküler kisti
- Theca lutein kisti
- Ovaryan hiperstimülasyon sendromu
- Yumurtalık torsiyonu
|
---|
Fallop tüpleri | - Kadın kısırlığı
- Hematosalpinks
- Hidrosalpinks
- Salpenjit
|
---|
|
---|
Rahim | |
---|
Vajinal hastalık | |
---|
Vulvar hastalık | |
---|
Klitoral kaput ve klitoris | - Kalıcı genital uyarılma bozukluğu
|
---|
|
---|
Üreme yolu | |
---|
Cinsel sağlık | Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar | |
---|
|
|
---|
Üreme dışı sağlık | Kadına yönelik şiddet
| |
---|
Bulaşıcı olmayan hastalıklar | |
---|
|
---|
sosyokültürel faktörler | |
---|
Politika, Araştırma & Savunuculuk | Birleşmiş Milletler | |
---|
Amerika Birleşik Devletleri | - Kadın Sağlığı Araştırma Ofisi
- Kadın Sağlığı Girişimi
|
---|
Diğer | - Uluslararası Kadın Araştırmaları Merkezi
- Hemşirelerin Sağlık Çalışması
- Siyah Kadınların Sağlık Çalışması
- Cartwright Sorgusu
- Kadın Sağlığı Araştırma Derneği
|
---|
|
---|