Sug-Aksı sumuzu

Sug-Aksı Суг-Аксы сумузу (Tıva Türkçesi)
Суг-Аксынский сумон (Rusça)
Ülke	Tuva
Bölge	Tuva
Yüzölçümü
• Toplam	27,30 km²
Nüfus
• Toplam	3.215
Zaman dilimi	UTC+07.00 (DAZD)

Sug-Aksı sumuzu (Tuva Türkçesi:Суг-Аксы сумузу), Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Sug-Aksı köyüdür. 2020 yılı nüfusu 3215 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Sug-Aksı köyüdür.

Tıva Türkçesinde sug', su demektir. Aksı ise Ağzı demektir.^[1]

Hemçik akarsuyun yakınında, Kızıl şehrinden batıya doğru 286 km ırakta durur.

Sug-Aksı sumuzunun merkezi olan Sug-Aksı köyünde ilk evler 1938'de ortaya çıktı. 1940 yılında, ilk okul müdürü İvan Çadamoğlu Onamçal ile açıldı. 1942-1943'te ilk kültür evi bir tıp merkezi ile birlikte inşa edildi.

1991 yılına kadar adı Süt-Höl'dur.

Şamanizm'in yerini artık tamamen Budizm almaktadır. 2008-2010'da Sug-Aksı'da bir Budist mabedi olan "Düpten Şedüplin" inşa edildi. 24 Temmuz 2010'da Sug-Aksı köyündeki ilk hüree (mabed) "Dupten Şeduplin"in büyük açılışı gerçekleşti. Bu hüree inşası 2008 yılında Sug-Aksı köyünün sakinlerinin yanı sıra tüm Süt-Höl bölgesinin sakinlerinin aktif desteğiyle başladı. "Halk İnşaatı" her yaştan insanı birleştirdi: Kojuun (bölge) sakinlerinin neredeyse tamamı ve yetkililerin temsilcileri çalışmalara aktif olarak katıldı. Daha önce, Sug-Aksı ve Bora-Tayga köylerine giden yolların kesiştiği noktada bulunan bu bölgeye bir suburgan dikildi. Halk efsanelerine göre, Bogdo-Gegen buraları ziyaret ettiğinde buranın tarafından seçildiğini ve özel enerjisini ve kutsal anlamını not ettiğini söyler. Aslında yöre sakinleri için kutsal olan Süt Gölü ve Kızıl-Tayga Dağları'na giden yolu açan bir kapıdır. Yeni hüree'nin kapıları tüm yıl boyunca bölge sakinlerine açık olmaktadır. Gerekli ritüellerin yürütülmesi için yerel Budist derneği "Dupten Şeduplin"in lamaları olacaktır. Hüree'nin başkanı Lopsan-Davaa Başkı'dır. "Dupten Şeduplin" adı On Dördüncü Dalay Lama tarafından önerildi ve inşaat için onay verdi. 2009'dan bu yana, "Üstüü-Huree" festivaline katılanlar için hüree ve suburgan ziyaretine katılım olur ve ardından Süt gölüne giderler. Hüree'nin açılışına "Tıva Cumhuriyeti Budistler Derneği", Tıva Tsultim Başkı'dan Kamba Lama ve komşu idari birimlerdeki lama temsilcileri geldi. Ortak bir dua töreni düzenlediler. Yetkililerden ve basından temsilciler geldi.^[2]

202 yılında nüfus 3215 kişidir.