Okzitaniako parçan
Okzitaniako parçan edo comarca Europako lurralde honen barruan dauden oinarrizko unitate geografikoak izendatzeko okzitanierazko izenak dira; historia, baldintza naturalak, herrien arteko loturak, azoka harremanak eta bestelako elementuak kontuan hartuta sortutako oinarrizko unitateak dira.
Auzoko lurraldeetan beren baliokideek izen hauek hartzen dituzte: "eskualdea" (euskaraz), redolada-redolata (aragoieraz), comarca (katalanez, espainieraz), pays (frantsesez).
Kontzeptua
Okzitania ofizialki lau estatutan (Frantzia, Espainia, Italia eta Monako) banatuta dago eta horien barruan banaketa administratiboak, bereziki Frantzian (eskualdeak, departamendua, Herri Elkargoak...), beste elementu eta interesen arabera definitu dira. Horren ondorioz parçanek ez dute inolako onarpen ofizialik eta gutxitan egiten dute bat 1990eko hamarkadatik sortuz joan diren Herri, Hiri edota Aglomerazio Elkargoekin, ezta kantonamendu edo barrutiekin ere.
Ofizialtasun falta hori dela medio parçanen zerrenda osatzeko bidean arazo batzuk gainditu behar dira eta ez dago erabat adostutako definiziorik muga, izen, batez besteko zabalera edota kopuruez. Hala ere, egin diren ikerketa zientifikoen araberako proposamena da zerrendan aurkezten dena. Estatuz estatu hauxe da egoera:
- Frantziaren menpeko lurretarako Frederic Zégierman geografo okzitaniarrak Le guide des pays de France liburuan (Fayard, 1999) lanik osatuena egin zuen, zerrenda zehatza eta mapak dituela. Horri tokiko lan ugariren kontsulta gehitzen zaio, zertzeladak gehitzeko asmotan.
- Okzitaniako haranak (Valadas Occitanas) deritzon eremuan, administrazioz Italiako Piemonten sartuta, comunità montana (italieraz, "mendi komunitate", oc comunautat montanhòla) bakoitzak neurri batean onarpen eta botere administratiboa du eta parçanaren pareko maila betetzen du.
- Arango harana (Val d'Aran) da onarpen mailarik handiena duena, bai banaketa administratiboan (Kataluniako comarca da) bai hizkuntza aldetik (2010etik okzitaniera Katalunia osoan koofiziala da)[1].
- Monako aparteko estatua da.
Barneko lurralde sarea
Frantziako Iraultzaren osteko banaketa administratibo ofizial guztietan aurreko errealitate kultural eta nazionalak aintzat ez hartzeaz gain, beraien mugak deuseztatzeko ahaleginak izan dira. Horregatik esaterako Gaskoiniako lurrak Akitania eta Midi-Pyrénéesen artean banatu zituzten, Akitanian Gaskoinia, Lengadòc eta Lemosingo lurrez gain zati ez okzitaniarrak dauden bitartean.
Aldiz, 'parçanetan oinarritutako banaketak giza harreman sareari erantzuten dio; horregatik beren izenak sarritan bere inguruko herri txikiagoetako bilgunea den azoka, kultura eta zerbitzu hiri nagusiarekin lotuta daude: País de x (País de Grassa), x-és (Marmandés, Marmandatik), x-enc (Montpelhierenc).
Adibideak
Ezkerreko mapan Aude departamendua parçanetan banatuta. Ikus daitekeenez Lauragués haietakoa da baina eskualdearen zati bat Garona Garaian dago, beraz Midi-Pyrénéesen eta ez, Aude bezala, Languedoc-Roussillonen.
Eskuinekoan Auvernia okzitaniarreko parçan nagusiak, Auvernia eskualdeko eta bere departamenduko mugen gainetik.
- 1 - Lauragués
- 2 - Montanha Negra
- 3 - Cabardés
- 4 - Carcassés
- 5 - Rasés
- 6 - Quercòrb
- 7 - País de Saut Lengadocian
- 8 - Menerbés
- 9 - Corbièras
- 10 - Narbonés
Okzitaniako parçanen zerrenda
Hauxe da Okzitaniako parçanen zerrenda itxi gabea, bai kopuruaz bai izendapenaz. Oro har okzitaniera araututik hurbilen dauden formak agertzen dira lehen, dialektoen arabera zilegi diren beste batzuk ere baliatu arren. Horregatik Aut/Auta ... ("garaia", Naut(a)/Haut(a) ...), Bas(sa) ...("behea", Baish(a) ..., Val... ("ibar-harana", Vau/Vath ...).
A
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Agarnagués | l'Agarnaguès, l'Aganaguès | Lengadòc (País de Fois) | F, Languedoc-Roussillon | Pàmias |
Albigés: ikus lo País d'Albi | ||||
Albret: ikus Labrit | ||||
Ambrunés | l'Embrunais | Dofinerria / Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Ambrun |
Aran: ikus la Val d'Aran | ||||
Artensa | l'Artense | Auvernia | F, Auvernia | Bòrt |
Astarac | l'Astarac | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Miranda |
Aubrac | l'Aubrac | Auvernia / Lengadòc / Guiana (Roergue) | F, Auvernia / Languedoc-Roussillon / Midi-Pyrénées | Chaldas Aigas |
Aura: ikus la Val d'Aura | ||||
l'Aut Ador, tokian eth Naut Ador / eth Haut Ador | le Haut Adour | Gaskoinia (Bigorra) | F, Midi-Pyrénées | Banhèras de Bigòrra |
l'Aut Agenés, tokian l'Aut Agenés / lo Naut Agenés | le Haut Agenais | Guiana (Agenés) | F, Akitania | Vilanuèva d'Òlt |
l'Aut Verdon | le Haut Verdon | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Anòt |
l'Aut Vivarés, tokian lo Naut Vivarés | le Haut Vivarais | Lengadòc (Vivarés) | F, Rhône-Alpeak | Anonai |
l'Auta Marcha, tokian la Nauta Marcha | la Haute Marche | Lemosin | F, Limousin | Garait |
l'Auta Val de Var | la Haute Vallée du Var | Nizar Herria | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Lo Puget Tenier |
B
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
lo Bacin de La Sala | le Bassin de Decazeville | Guiana (Roergue) | F, Midi-Pyrénées | La Sala |
Baish ...: ikus Bas ... | ||||
Baisha ...: ikus Bassa ... | ||||
las Baroniás Daufinencas | les Baronnies (Dauphinoises) | Dofinerria | F, Rhône-Alpeak | Niom |
las Baroniás Gasconas, tokian: eras Baronias Gasconas | les Baronnies (Gasconnes) | Gaskoinia (Bigorra) | F, Midi-Pyrénées | Tornai |
lo Bas Ador, tokian lo Baish Ador (Aturri Behea)[2] | le Bas-Adour | Gaskoinia / Lapurdi | F, Akitania | Baiona |
lo Bas Armanhac, tokian lo Baish Armanhac | le Bas Armagnac | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Eusa |
lo Bas Verdon = lo País de Verdon | le Bas Verdon, le Pays du Verdon | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Valençòla |
lo Bas Vivarés | le Bas Vivarais | Lengadòc (Vivarés) | F, Rhône-Alpeak | Aubenàs[3], Privàs |
la Bassa Marcha | la Basse Marche | Lemosin | F, Limousin | Belac |
Bearn = Biarn (Bearno) | le Béarn | Bearno | F, Akitania | Paue |
Besierés | le Biterrois | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Besièrs |
Biarn: ikus Bearn | ||||
Bigòrra (Bigorra): ikus lo País de Tarba | ||||
Boriana | la Bouriane, le Pays Bourian | Guiana (Carcin) | F, Midi-Pyrénées | Gordon |
Bòrn | le Pays de Born | Gaskoinia | F, Akitania | Mamisan |
lo Boscatge Borbonés | le Bocage Bourbonnais | Borboierria | F, Auvernia | Montluçon |
las Botèiras | les Boutières | Lengadòc (Vivarés) | F, Rhône-Alpeak | Lo Chailar |
Brageiragués | le Bergeracois | Guiana (Perigòrd) | F, Akitania | Brageirac |
Briançonés | le Briançonnais | Dofinerria / Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Briançon |
Brinholenc | le Brignolais | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Brinhòla |
Brivadés | le Brivadois | Auvernia | F, Auvernia | Briude |
Brulhés | le Brulhois | Gaskoinia | F, Akitania / Midi-Pyrénées | La Pluma |
Bug | le Pays de Buch | Gaskoinia | F, Akitania | Arcaishon |
C
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Cairàs | le Queyras | Dofinerria / Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Agulha |
Camarga | la Camargue | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Arle |
Cantal/Cantau: ikus los Monts de Cantal | ||||
lo Captalat de Bug: ikus Bug | ||||
Carcassés | le Carcassès, le Pays Carcassonnais | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Carcasona |
lo Carcin Blanc | le Quercy Blanc | Guiana (Carcin) | F, Midi-Pyrénées | Caors |
Carladés | le Carladez, le Carladès | Auvernia | F, Auvernia / Midi-Pyrénées | Lo Mur de Barrés |
la Castanhau | la Châtaigneraie | Auvernia | F, Auvernia | Orlhac |
Castrés | le Castrais | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | Castras |
Caunés | le Lacaunais | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | La Cauna |
los Causses de Carcin | les Causses du Quercy | Guiana (Carcin) | F, Midi-Pyrénées | Gramat |
las Cevenas = Cevena | les Cévennes | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Alès |
Champsaur-Vaugaudemar | le Champsaur-Valgaudemar | Dofinerria / Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Sant Bonet de Champsaur |
Chantal/Chantau: ikus los Monts de Cantal | ||||
Cofolentés | le Confolentais | Lemosin[4] | F, Poitou-Charentes | Cofolents |
Combralha = las Combralhas | la Combraille, les Combrailles | Auvernia / Lemosin | F, Auvernia / Limousin | Sant Alòi de las Minas |
Comenge | le Comminges | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Sent Gaudenç |
lo Comtat Venaicin = la Comtat | le Comté Venaissin | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Avinhon |
Condomés | le Condomois | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Condòm |
las Corbièras | les Corbières | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Lesinhan de las Corbièras |
Coseran | le Couserans | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Sent Gironç |
la Costièra de Nimes, tokian la Costiera de Nimes | les Costières | Proventza / Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Nimes |
la Costièra Niçarda, tokian la Costiera Niçarda[5] | le Littoral Niçois (era ez zuzenean "le Pays Niçois") | Nizar herria[6] | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Niza |
Crau = Crau d'Arle | la Crau | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Selon de Provença |
D
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Devolui | le Dévoluy | Dofinerria / Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Sant Estève de Devolui |
Diés | le Diois | Dofinerria | F, Rhône-Alpeak | Diá |
Dobla eta Landés | la Double et Landais | Guiana (Perigòrd) | F, Akitania | Moissida |
Donasan | le Don(n)ezan | Lengadòc (País de Fois) | F, Midi-Pyrénées | Querigut |
la Dordonha Lemosina | la Dordogne Limousine | Lemosin | F, Limousin | Aus Gletons |
Draguinhanenc | le Dracénois, la Dracénie | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Draguinhan |
E
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
l'Entre Doas Mars, tokian l'Entre Duas Mars | l'Entre-Deux-Mers | Gaskoinia | F, Akitania | La Rèula |
l'Espinosa | l'Espinouse | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Bedarius |
Esterèu | l'Estérel | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Frejús |
G
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Galhaqués | le Gaillacois | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | Galhac |
Gapencés | le Gapençais | Dofinerria / Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Gap |
las/lei Garrigas | les Garrigues | Proventza / Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Banhòus de Céser |
Gaure | le Pays de Gaure | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Florença |
Gimoés = Gimontés | le Gimoès, le Gimoez, le Gimontois | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Gimont |
las Granda e Petita Limanhas: ikus Limanha | ||||
los Grands Causses | les Grands Causses | Guiana (Roergue) / Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | Milhau |
La Grava | les Graves | Gaskoinia | F, Akitania | Bordele |
H
Haut ...: ikus Aut ...
Hauta ...: ikus Auta ...
L
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Labrit = Albret | l'Albret | Gaskoinia | F, Akitania | Nerac |
la Lana Gran | la Grande Lande | Gaskoinia | F, Akitania | Morcens |
las Lanas Petitas, Marsan barne | Les Petites Landes, le Marsan | Gaskoinia | F, Akitania | Mont-de-Marsan |
Lauragués | le Lauragais | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées / Languedoc-Roussillon | Castèlnòu d'Arri |
Lavedan | le Lavedan | Gaskoinia (Bigorra) | F, Midi-Pyrénées | Lurda |
Leveson-Rodanés | le Lévezou-Ruthénois | Guiana (Roergue) | F, Midi-Pyrénées | Rodés |
Libornés | le Libournais | Gaskoinia | F, Akitania | Liborna |
Limanha = las Granda e Petita Limanhas | la Limagne, les Grande et Petite Limagnes | Auvernia | F, Auvernia | Clarmont-Ferrand |
la Limanha Borbonesa | la Limagne Bourbonnaise | Borboierria | F, Auvernia | Vichèi |
Limarga | la Limargue | Guiana (Carcin) | F, Midi-Pyrénées | Fijac, Sant Seren |
la Linha daus Puèis: ikus los Monts Domats | ||||
Liuradés | le Livradois | Auvernia | F, Auvernia | Tièrn |
Lodevés | le Lodévois | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Lodeva |
Lomanha | la Lomagne | Gasconha | F, Languedoc-Roussillon | Leitora |
M
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Manhoac | le Magnoac | Gaskoinia | F, Languedoc-Roussillon | Lanamesa |
Maremna | la Maremne, le Seignanx, la Gosse[7] | Gaskoinia | F, Akitania | Cap Berton |
Marensin | le Marensin | Gaskoinia | F, Akitania | Castèths |
Marjarida | la Margeride | Lengadòc / Auvernia | F, Auvernia / Languedoc-Roussillon | Mende |
Marmandés | le Marmandais | Guiana (Agenés) | F, Akitania | Marmanda |
Marsan: ikus las Lanas Petitas | ||||
las/lei Mauras | les Maures | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Sant Tropetz |
Mauriagués | le Mauriacois | Auvernia | F, Auvernia | Mauriac |
Medoc = Medòc | le Médoc | Gaskoinia | F, Akitania | L'Esparra |
Mónegue (Monako) | Monaco / Múnegu[8] | Monako[9] | M | Monako |
Montalbanés | le Montalbanais | Guiana (Carcin) | F, Midi-Pyrénées | Montalban |
la Montanha Borbonesa | la Montagne Bourbonnaise | Borboierria | F, Auvernia | Lo Maiet de Montanha |
la Montanha Lemosina | la Montagne Limousine | Lemosin | F, Limousin | Sent Liunard |
la Montanha Negra | la Montagne Noire | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | Masamet |
Montpelhierenc | le Pays de Montpellier, le Montpelliérais | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Montpelhièr |
los Monts Domats = la Linha daus Puèis | les Monts Dôme, la Chaîne des Puys | Auvernia | F, Auvernia | Pontgibaud |
los Monts de Cantal = Cantal/Cantau/Chantal/Chantau) | les Monts du Cantal | Auvernia | F, Auvernia | Riòm de las Montanhas |
N
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Narbonés | le Narbonnais | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Narbona |
Naut ...: ikus Aut ... | ||||
Nauta ...: ikus Auta ... | ||||
Nontronés | le Nontronnais | Guiana (Perigòrd) / Lemosin | F, Akitania | Nontronh |
O
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusi |
---|---|---|---|---|
Oesen | l'Oisans | Dofinerria | F, Rhône-Alpeak | L'Aup d'Ueis |
Òrta eta Tardoira | l'Horte et Tardoire | Lemosin / Guiana (Peiregòrd)[10] | F, Poitou-Charentes | La Ròcha Focaud |
P
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
lo País d'Ais | le Pays d'Aix | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Ais de Provença |
lo País d'Albi[11] | Le Pays d'Albi [12] | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | Albi |
lo País d'Ate = lo País d'At | le Pays d'Apt | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Ate |
lo País d'Aush | le Pays d'Auch | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Auch |
lo País d'Egues | le Pays d'Aigues | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Pertús |
lo País d'Òlmes | le Pays d'Olmes | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | L'Avelhanet |
lo País d'Usercha | le Pays d'Uzerche | Lemosin | F, Limousin | Usercha |
lo País d'Ussèl | le Pays d'Ussel | Lemosin | F, Limousin | Ussèl-Ussel |
lo País de Borgon Nuòu | le Pays de Bourganeuf | Lemosin | F, Limousin | Borgon Nuòu |
lo País de Briva | le Pays de Brive | Lemosin | F, Limousin | Briva |
lo País de Buech | les Pays du Buëch | Dofinerria / Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | L'Aranha Montaiglin |
lo País de Concas | le Pays de Conques | Guiana (Roergue) | F, Midi-Pyrénées | Concas |
lo País de Faiença | le Pays de Fayence | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Faiença |
lo País de Fois-Seron[13] | Le Pays de Foix-Séronais, le Pays de Foix-Sérou[14] | Lengadòc (Foix Herria) | F, Midi-Pyrénées | Foix |
lo País de Grassa | le Pays de Grasse | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Grassa |
lo País de La Sotarrana | le Pays de La Souterraine | Lemosin | F, Limousin | La Sotarrana |
lo País de Manòsca | le Pays de Manosque | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Manòsca |
lo País de Saut Lengadocian | le Pays de Sault (Languedocien) | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Quilhan |
lo País de Saut Provençal, tokian lo País de Saut Provençau | le Pays de Sault (Provençal) | Lengadòc | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Saut |
lo País de Tarba[15] | Le Pays de Tarbes[16] | Gaskoinia (Bigorra) | F, Midi-Pyrénées | Tarbe |
lo País de Tula | le Pays de Tulle | Lemosin | F, Limousin | Tula |
lo País de Verdon: ikus lo Bas Verdon | F | |||
lo País de Vinhana = lo País de Viena | le Pays de la Vienne | Lemosin | F, Limousin | Lemòtges |
lo País Marselhés | le Pays Marseillais, le Marseillais | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Marseilla |
lo País Niçard: ikus la Costièra Niçarda | ||||
lo Pè de Montanha = lo Pinerolés Pè de Montanha | il Pinerolese Pedemontano | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Frussasc |
Pedagués | le Pédaguès, lo Podaguès | Lengadòc (Foix Herria) | F, Midi-Pyrénées | Lo Mas |
lo Peiregòrd Central, tokian lo Peiregòrd Centrau = lo Perigòrd Central/-au) | le Périgord Central | Guiana (Peiregòrd) | F, Akitania | Periguers |
lo Peiregòrd Negre = lo Perigòrd Negre, Sarladés | le Périgord Noir, le Sarladais | Guiana (Peiregòrd) | F, Akitania | Sarlat e La Canedat |
lo Pinerolés Pè de Montanha: ikus lo Pè de Montanha | ||||
la Planesa | la Planèze | Auvernia | F, Auvernia | Sant Flor |
los/lei Preaups de Dinha | les Préalpes de Digne | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Dinha |
R
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Rasés | le Razès | Lengadòc | F, Languedoc-Roussillon | Limós |
Rebairagués | le Ribéracois | Guiana (Peiregòrd) | F, Akitania | Rebairac-Rabairac |
lo Rogièr de Marcilhac: ikus lo Valon de Marcilhac | ||||
la Ribièra Bassa, tokian la Ribèra Baisha | le Pays de Rivière Basse | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Plasença |
S
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Santafrican | le Saint-Affricain | Guiana (Roergue) | F, Midi-Pyrénées | Sant Africa |
Sarladés: ikus lo Peiregòrd Negre | ||||
Savartés | le Sabarthès | Lengadòc (Foix Herria) | F, Midi-Pyrénées | Tarascon d'Arièja |
Savés | le Savès | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | L'Isla de Baish |
lo Segalar | le Ségala | Lengadòc / Guiana (Roergue) | F, Midi-Pyrénées | Carmauç |
Sejalèir | le Cézal(l)ier | Auvernia | F, Auvernia | Alancha |
Sentria | la Xaintrie | Lemosin | F, Limousin | Argentat |
las Sèrras d'Agenés | le Pays de Serres, les Serres de l'Agenais | Guiana (Agenés) | F, Akitania | Agen |
Shalòssa | la Chalosse | Gaskoinia | F, Akitania | Akize |
Sidòbre | le Sidobre | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | Ròcacorba |
Sisteronenc | le Sisteronais | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Sisteron |
T
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
la Tèrrafòrt | le Terrefort | Guiana (Roergue) | F, Midi-Pyrénées | Vilafranca de Roergue |
Tolosan | le (Pays) Toulousain | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | Tolosa Okzitania |
Tolonenc | le Toulonnais | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Tolon |
Tursan | le Tursan | Gaskoinia | F, Akitania | Aira |
Tricastin | le Tricastin | Dofinerria / Proventza | F, Rhône-Alpeak / Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Sant Pau |
Triève | le Trièves | Dofinerria | F, Rhône-Alpeak | Menç |
U
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
Ubaia | l'Ubaye | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Barciloneta |
V
Izena okzitanieraz (edota euskaraz) | Izena bestelako hizkuntzetan (frantsesa, italiera) | Lurraldea | Estatua (M = Monako, F = Frantzia, I = Italia, E = Espainia), eskualde ofiziala | Hiri nagusia |
---|---|---|---|---|
la/era Val d'Aran = Aran (Arango harana) | la Vall d'Aran[17] | Gaskoinia | E, Katalunia | Vielha |
la Val d'Aura, tokian: era Vath d'Aura = Aura) | la Vallée d'Aure | Gaskoinia | F, Midi-Pyrénées | Àrreu |
la Val d'Estura | la Valle di Stura | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Demont |
la Val d'Ors | la Valle d'Oulx, l'Alta Valle (di) Susa | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Ors |
la Val de Ròia | la Valle Roia (it), la Vallée de la Roya (fr) | Nizar herria / Okzitaniako haranak | I, Piemonte F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Brelh de Ròia |
la Val de Tiniá | la Vallée de la Tinée | Nizar herria | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Sant Estève de Tiniá |
la Val de Vesubiá | la Vallée de la Vésubie | Nizar herria | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Sant Martin de Vesubiá |
la Val Grana | la Valle Grana | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Caralh |
la Val Maira | la Valle Maira | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Sant Damian[18] |
la Val Pèlis | la Valle Pellice | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | La Torre de Pèlis |
la Val Varacha | la Valle Varaita | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Sant Pèire |
las Valadas del Quiè, tokian las Valadas dal/dau Quiè | le Valli del Quiè | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Vilanòva |
lo Valon de Marcilhac = lo Rogièr de Marcilhac | le Vallon de Marcillac, le Rougier de Marcillac | Guiana (Roergue) | F, Midi-Pyrénées | Marcilhac del Valon |
las Vals Cluson e Germanasca | le Valli Chisone e Germanasca | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Peirosa |
las Vals Ges-Vermenanha-Pes | le Valli Gesso-Vermenagna-Pesio | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Robilant |
las Vals Pò-Bronda-Infernòt | le Valli Po Bronda e Infernotto | Okzitaniako haranak | I, Piemonte | Paisana |
Valentinés | le Valentinois | Dofinerria | F, Rhône-Alpeak | Valença |
Vasadés | le Bazadais | Gaskoinia | F, Akitania | Vasats |
Vath...: ikus Val ... | ||||
Vau...: ikus Val ... | ||||
Vaudaina | la Valdaine | Dofinerria | F, Rhône-Alpeak | Montelaimar |
Velai | le Velay | Lengadòc (Velai) | F, Auvernia | Lo Puèi de Velai (Le Puy-en-Velay) |
Vencenc | le Vençois | Proventza | F, Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | Antíbol, Canas |
Vercòrs | le Vercors | Dofinerria | F, Rhône-Alpeak | Lo Vilar de Lans |
Viadèna | la Viadène | Guiana (Roergue) | F, Midi-Pyrénées | Sant Amanç |
lo Vic de Sòs | le Vicdessos | Lengadòc (Foix Herria) | F, Midi-Pyrénées | Vic de Sòs |
Volvèstre | le Volvestre | Lengadòc | F, Midi-Pyrénées | Carbona |
Eskualde auzokideak
Okzitania errealitate ez onartua izateaz gain, lurralde oso zabala da eta zenbait kasutan auzokide dituen lurrekin harreman historiko-kultural bereziak sortu dira, parçanak definitzeko horrek dakartzan gorabeherekin. Kasu batzuk aipatzeko:
- Aturri Behea eskualdea Euskal Herriarekin konpartitzen du. Euskaldunak "Aturritik Ebrora" zabaltzen bagara, gaskoien ikuspuntutik Baiona hiri nagusia den esparru zabala dago, ibaian gora bi ibarretan garatu den kulturarekin. Xarnegu-aldea (país sharnègo) berez horixe da: bi kulturen arteko topagunea; alde horrek Agaramont aldea ere hartzen du bere baitan.
- Gavach hitzak zentzu orokorrean zurearekiko iparralderago edota mendi aldean dagoen eskualdea izendatzeko erabili izan da; Pirinioetatik hegoaldera hitzak beste zentzu bat ("frantsesa") hartzen badu ere, katalanentzat okzitaniarrak ziren gavatxos baina okzitaniarrek ere badituzte beren gavach aldeak: Pichòta Gavachariá ("txikia") barrendegia Girondako Montsegurren inguruan eta País Gavai edo Granda Gavachariá ("handia"), non oïl hizkerak nagusi diren.
- Katalanak eta okzitaniarrak oso herri hurkoak dira. Eskualde batzuk haien artean dantzan daude: Arango harana kulturaz okzitaniarra eta administrazioz (eta horri esker onarpen maila zabala du) Kataluniaren barruan; Capcir Ipar Kataluniako eskualdea da, bere hizkera okzitanierarako trantsiziozkoa delarik; Fenolhedés "Ipar Kataluniako" departamendutzat jotzen den Ekialdeko Pirinioetan sarrarazi zuten eskualde okzitaniarra da.
- oïl hizkuntzen eta okzitanieraren artean ere trantsiziozko eremua dago; Creissent ("ilgora") izena eman zaio esparru horri.
- Monakok bi berezko kultura ditu: okzitanierarekin batera ligurieraren exklabea delako.
Erreferentziak
- ↑ L'occitan oficial en Catalonha[Betiko hautsitako esteka], Occitània viventa.
- ↑ Ikus "Eskualde auzokideak" atala.
- ↑ Zégiermanek (1999) Aubenàs Cevenas parçanean kokatzen du baina Bas Vivarésekiko mugan.
- ↑ Charanta Occitanako zatia da, Poitou-Charentes eskualde ofizialean.
- ↑ Batzuetan "Nizar herria" deitua, azken hau handiagoa da.
- ↑ Historikoki Monako ere bai, Menton aldeagatik.
- ↑ Hiru eskualde desberdin dira. lo Senhans Baionarekin estu loturik egon da eta badago.
- ↑ Printzerriaren beste tokiko hizkuntza den ligurieraz.
- ↑ Nizar herriak inguratuta.
- ↑ Charanta Occitanako zatia da.
- ↑ Izen ez zuzena "Albigés", berez eskualde handiagoa dena.
- ↑ Beste izen ez egoki bat: "l'Albigeois".
- ↑ Erabilitako beste izen ez zuzena: "País de Fois" (Foix Herria), berez handiagoa dena.
- ↑ Izen ez zuzena: "le Pays de Foix".
- ↑ Batzuetan "Bigorra" deitua, azken hau eskualde zabalagoa da.
- ↑ "la Bigorre" zabalagoaren barruan.
- ↑ Katalanez. Hala ere, Katalunian ofizialki okzitanierazko izenak lehenesten dira.
- ↑ "Mendi komunitateko" hiriburua; hiri nagusiak Buscha eta Draonier dira.
Bibliografia
- Frederic Zégierman: Le guide des pays de France, Fayard, 1999.
- Bénédicte eta Jean-Jacques Fenié: Dictionnaire des pays et provinces de france, Sud Ouest, 2000.
- Carte des noms de Terroirs et Pays de France, IGN, 1996.
Ikus, gainera
Kanpo estekak
- Datuak: Q3757179