Piżmowiec
| Moschus | |||
| Linnaeus, 1758[1] | |||
 Piżmowiec syberyjski (M. moschiferus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | parzystokopytne | ||
| Podrząd | przeżuwacze | ||
| Infrarząd | Pecora | ||
| Rodzina | piżmowcowate | ||
| Rodzaj | piżmowiec | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Moschus moschiferus Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Piżmowiec[5] (Moschus) – rodzaj ssaków z rodziny piżmowcowatych (Moschidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występują w Azji[6][7][8].
Charakterystyka
Długość ciała 65–100 cm, ogona 3–6 cm, wysokość w kłębie 50–61 cm; masa ciała 6–18 kg[7][9].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10 wydaniu Systema Naturae, publikacji swojego autorstwa poświęconej systematyce zwierząt[1]. Na gatunek typowy Linneusz wyznaczył (oznaczenie monotypowe) piżmowca syberyjskiego (M. moschiferus).
Etymologia
- Moschus: gr. μoσχος moskhos ‘piżmo’[10].
- Moschifer: gr. μoσχος moskhos ‘piżmo’; φερω pherō ‘nosić’[10].
- Odontodorcus: gr. οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’; δορκας dorkas ‘antylopa’[11]. Gatunek typowy: Gistel wymienił dwa gatunki – Moschus tragulus (?) i Moschus moschiferus Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest Moschus moschiferus Linnaeus, 1758.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[12][9][6]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[5] | Podgatunki[7][6][9] | Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] | Podstawowe wymiary[7][9][b] | Status IUCN[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Moschus moschiferus | Linnaeus, 1758 | piżmowiec syberyjski | 3 podgatunki | szeroko rozpowszechniony w Rosji (Syberia, Daleki Wschód i Sachalin), skrajnie wschodnim Kazachstanie, w północno-zachodniej i północno-wschodniej Chińskiej Republice Ludowej, Mongolii oraz Korei Północnej i Południowej; zakres wysokości: 300–1600 m n.p.m. | DC: 65–90 cm DO: 4–6 cm MC: 7–17 kg | VU |
 | Moschus chrysogaster | (Hodgson, 1839) | piżmowiec górski | 2 podgatunki | strefy alpejskie w północnych Indiach, Nepalu, Bhutanie oraz środkowej i południowej Chińskiej Republice Ludowej (Qinghai, południowe Gansu, południowa Ningxia, południowo-wschodni Tybet, zachodni Syczuan i północno-zachodni Junnan); zakres wysokości: 2800–4000 m n.p.m. | DC: 85–90 cm DO: 4–6 cm MC: 11–18 kg | EN |
 | Moschus leucogaster | Hodgson, 1839 | piżmowiec białobrzuchy | gatunek monotypowy | południowe zbocza Himalajów w północnych Indiach, Nepalu i Bhutanie; zakres wysokości: 2500–4400 m n.p.m. | DC: 86–100 cm DO: 4–6 cm MC: 13–18 kg | EN |
 | Moschus cupreus | Grubb, 1982 | piżmowiec kaszmirski | gatunek monotypowy | północno-wschodnie Afganistan (Nurestan) oraz Kaszmir w północno-wschodnim Pakistanie i północno-zachodnich Indiach; zakres wysokości: 1500–4000 m n.p.m. | DC: 85–100 cm DO: 4–6 cm MC: 12–17 kg | EN |
 | Moschus fuscus | Li Xiangyang, 1981 | piżmowiec ciemny | gatunek monotypowy | północno-wschodni Nepal, północno-wschodnie Indie (Sikkim, możliwe że Arunachal Pradesh), Bhutan, południowa Chińska Republika Ludowa (północno-wschodni Tybet i północno-zachodni Junnan) i północna Mjanma; zakres wysokości: 2200–4600 m n.p.m. | DC: 73–80 cm DO: 4–6 cm MC: 10–15 kg | EN |
| Moschus anhuiensis | Wang Qishan, Hu Xiaolun & Yan Yuhong, 1982 | piżmowiec chiński | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (najwyraźniej ograniczony do południowo-zachodniego Anhui); zakres wysokości: poniżej 500 m n.p.m. | DC: 70–76 cm DO: 2–4 cm MC: 7,1–9,7 kg | EN | |
 | Moschus berezovskii | Flerov, 1929 | piżmowiec karłowaty | 4 podgatunki | środkowa i południowa Chińska Republika Ludowa (od południowo-wschodniego Qinghai, południowego Gansu i południowego Shaanxi na południe do południowego Tybetu, Junnanu i Kuangsi) oraz północny Wietnam (prowincja Cao Bằng); być może Laos; zakres wysokości: 0–3500 m n.p.m. | DC: 70–80 cm DO: 3–4 cm MC: 6–9 kg | EN |
Kategorie IUCN: VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony.
Opisano również gatunek wymarły z fanerozoiku dzisiejszej Chińskiej Republiki Ludowej:
- Moschus grandaevus Schlosser, 1924[14]
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 66. (łac.).
- ↑ F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).
- ↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. tab. gen.. (niem.).
- ↑ J. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs, für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. 82. (niem.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 320. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e C. Groves: Family Moschidae (Musk-deer). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 345–348. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Moschus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 597. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 433.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 470.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-09]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Moschus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-09]. (ang.).
- ↑ M. Schlosser. Tertiary Vertebrates from Mongolia. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 1 (1), s. 89–91, 1924. (ang.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Piżmowiec