Tarnowa Łąka

Ten artykuł od 2013-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Tarnowa Łąka

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	leszczyński
Gmina	Rydzyna
Liczba ludności (2011)	323
Strefa numeracyjna	65
Kod pocztowy	64-130[2]
Tablice rejestracyjne	PLE
SIMC	0376248
Położenie na mapie gminy Rydzyna Tarnowa Łąka
Położenie na mapie Polski Tarnowa Łąka
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Tarnowa Łąka
Położenie na mapie powiatu leszczyńskiego Tarnowa Łąka
51°45′30″N 16°36′55″E/51,758333 16,615278[1]

Tarnowa Łąka (pol. hist. Tarnowa^[3]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, w gminie Rydzyna.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Wieś istnieje co najmniej od pierwszej połowy XV wieku. Powstała na miejscu lasu zwanego „Tarnowa Łąka”. Dokument z 1410 mówi o lesie „Tarnowa Ląka”, który został przeznaczony do wykarczowania i gdzie miała powstać wieś o nazwie „Lubiatowa”. Nowa nazwa jednak się nie przyjęła i używano starej nazwy na nowo powstałą wieś. W 1446 odnotowano nazwę „Tharnowa”^[3].

Tereny, na których leży wieś być może były zasiedlone wcześniej niż zachowane o niej archiwalne zapisy. Archeolodzy odkryli około 750 m na północny wschów od wsi kilka nieokreślonych „skorup”, pozostałości po ceramice o nieznanym datowaniu^[3].

Miejscowość należała pierwotnie do dobr Rydzyna w Wielkopolsce i początkowo była własnością szlachecką, należącą do wielkopolskiej szlachty Rydzyńskich, którzy od nazwy posiadanej wsi Rydzyna przyjęli odmiejscowe nazwisko. W 1446 wieś znajdowała się w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1410 należała do parafii Rydzyna^[3].

Pierwszy zapis pochodzi z dokumentu wystawionego w 1410 przez kancelarię biskupa poznańskiego Wojciecha Jastrzębca, który erygował nową parafię Rydzyna nadając jej m. in. przyszłe dziesięciny z opuszczonych lasów Tarnowa Ląka leżących za Kłodą i sięgających aż do lasu Masłowo, kiedy zostaną one wykarczowane oraz zasiedlone^[3].

Najstarsza znana wzmianka o wsi pochodzi z 1446 i mówi o tym, że Jan Rydzyński syn Stefana zapisał swojej żonie Agnieszce posag oraz wiano na połowie połowy swoich dóbr Rydzyna, w tym na cz. wsi Tarnowa Ląka. W 1476 następuje podział majątku pomiędzy synów Jana Rydzyńskiego - braci Rydzyńskich Jana Starszego oraz Wojciecha Młodszego, którzy otrzymali Rydzynę wraz z wsiami Kłoda, Tarnowa Ląka, Dąbcze w powiecie kościańskim oraz Kaczkowo leżące wówczas na Dolnym Śląsku. Jan Starszy zapisał na tych dobrach posag i wiano swojej żonie Jadwidze. W 1479 Jadwiga wdowa po Janie Rydzyńskim zrzekła się swej oprawy zapisanej na 1/4 Rydzyny, Kłody, Dąbcza, Tarnowej Łąki i Kaczkowa, a jej synowie Piotr, Wojciech i Mikołaj zapisali jej wiano na Dąbczu^[3].

W 1514 Piotr Rydzyński w działach z braćmi otrzymał połowę Rydzyny oraz przynależne do niej wsie, a w tym m. in. Tarnową Łąkę. W 1537 wieś należała do synów Jana Rydzyńskiego - Jana, Piotra, Wojciecha i Łukasza Rydzyńskich. W 1538 Wojciech Rydzyński zapisał swojej żonie Annie z Danaborza posag oraz wiano na połowie Rydzyny wraz z wsiami, w tym Tarnową Łąką. W 1543 oraz 1555 zapisał swojej drugiej żonie Annie Jaktorowskiej posag oraz wiano na posiadanych wsiach w tym na Tarnowej Łące. W 1544 Łukasz Rydzyński zawarł z bratem Janem scholastykiem poznańskim układ o wzajemnym dziedziczeniu dóbr w Rydzynie, Kłodzie, Tarnowej Łące, Jarogniewicach, Gorzycach oraz Gorzyczkach. W 1546 zapisał on swojej żonie Annie Siedlnickiej posag oraz wiano na połowie swych dóbr, m. in. w Tatnowej Łące. W 1547 Wojciech Rydzyński sprzedał bractwu altarystów kościoła NMP w Kościanie 6 grzywien czynszu z Gorzyc, Gorzyczek, Tarnowej Łąki oraz Kłody za 100 grzywien. W 1560 Piotr Rydzyński pozwał przed sądem swoich braci Łukasza i Wojciecha Rydzyńskich o sumy uzyskane z korzystania przez nich ze wspólnych podmokłych lasów w Rydzynie oraz przyległych wsiach, a w tym w Tarnowej Łące. W 1579 w podziale majątku Łukasza Rydzyńskiego część wsi otrzymał Jan, a w 1580 w podziale synów Wojciecha Rydzyńskiego część Tarnowej Łąki otrzymał Gabriel^[3].

Miejscowość odnotowano również w historycznych rejestrach poborowych. W 1510 we wsi było 7,5 łana oraz 3 kwarty osiadłe, a jeden łan był opuszczony. W 1563 miał miejsce pobór podatków od 11 łanów i 11 komornik. W 1566 pobrano podatki od 10 łanów osiadłych, karczmy dorocznej, 3 zagrodników i 4 komorników. W 1580 pobór odbył się od 7 i 3/4 łanów, dwóch zagrodników oraz dwóch komorników^[3].

W rękach Rydzyńskich pozostawała do lat 80. XVII w., istniały wówczas dwa folwarki, które przeszły w ręce Leszczyńskich. Folwark należał do klucza rydzyńskiego do 1937r., kiedy właścicielem została Gromada Tarnowa Łąka. Do czasu rozbiorów leżała w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

Intensywny rozwój nastąpił pod koniec XIX wieku. We wsi były wówczas 3 karczmy, szkoła podstawowa, sklep, straż pożarna, świetlica wiejska, oraz leśniczówka. Od połowy XIX wieku zmianie ulegał skład narodowościowy mieszkańców. Niemcy wyjeżdżali do pracy w Zagłębiu Ruhry, a ich gospodarstwa, dzięki kredytom w Bankach Ludowych księdza Piotra Wawrzyniaka, kupowali Polacy. Był to klasyczny przykład klęski hakatowskiej polityki germanizacyjnej.

W wyniku Traktatu Wersalskiego wieś przekazano Polsce, gdyż ponad połowa ludności była Polakami. W okresie międzywojennym wieś leżała 2 km od granicy państwa. W pobliżu mieściła się strażnica pograniczników. Pomimo tego znaczna część mieszkańców utrzymywała się z przemytu. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka 17 batalionu celnego, a potem placówka Straży Granicznej I linii „Tarnowa Łąka”^[4]. Akcja polonizacyjna (m.in. zajęcia w szkole od połowy lat dwudziestych odbywały się wyłącznie po polsku), oraz trudna sytuacja ekonomiczna spowodowały dobrowolny wyjazd większości Niemców na sąsiedni Śląsk i do Nadrenii. Tuż przed II wojną światową grupa rezydujących Niemców zbiegła za granicę, a następnie po wkroczeniu administracji niemieckiej wróciła jako funkcjonariusze NSDAP i Hitlerjugend. Nastąpił okres represji niemieckich wobec Polaków, którzy nie przyjęli Volkslisty. Po II wojnie światowej wysiedlono pozostałych Niemców, a ich gospodarstwa przejęli Polacy.

W okresie socjalizmu nastąpił upadek wsi. Liczba domów zmniejszyła się o ok. 30%, co widać po numeracji. Szczególnie dotyczyło to części przy lesie. Na początku lat 50. w "resztówce" dawnego majątku utworzono spółdzielnię produkcyjną (tzw. kołchoz), która rozpadła się po 4 latach. Pod koniec lat 50. wieś zelektryfikowano.

W latach 60. we wsi działało Kółko Rolnicze oraz klubokawiarnia. W latach 70. zlikwidowano istniejącą ponad 100 lat szkołę podstawową. W 1988r. wybudowano kaplicę pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; 10 lat później we wsi został położony asfalt.

Powierzchnia 1 566,4 ha, w tym:

• użytki rolne 1 004,58 ha
• lasy 468,62 ha
• drogi i zabudowania 57,12 ha
• wody 29,8 ha
• nieużytki 6,28 ha.

Przez wieś przebiega droga powiatowa nr 21 209, która łączy się z drogą powiatową nr 21 302 (Poniec-Góra). Głównym przewoźnikiem w Tarnowej Łące jest Miejski Zakład Komunikacji w Lesznie; autobusy linii nr 12 codziennie wykonują kursy na trasie Tarnowa Łąka ↔ Leszno, zapewniając transport do szkół, pracy i sklepów w pobliskim Lesznie.

Miejscowość posiada niezliczoną ilość terenów leśnych; przez wieś przebiegają dwie powiatowe ścieżki rowerowe (ścieżka nr 11 i 13), co w połączeniu z dokładną mapą wielkopolskich szlaków rowerowych, sprawia, że Tarnowa Łąka i okolicę są idealnym miejscem do sportów rowerowych.

Półtora kilometra za miejscowością przepływa Rów Polski, który po obfitych i długotrwałych opadach wylewa, tworząc rozległe rozlewiska, które stają się miejscami żerowania żurawi, dzikich kaczek, łabędzi oraz innego ptactwa wodnego. Na terenach zielonych można napotkać m.in.:

• Orła Bielika
• Żurawia Czarnego

Są to gatunki objęte ochroną, które zamieszkują jedynie czyste środowiska.

Na północ od miejscowości widoczna jest typowa rzeźba polodowcowa; w większości jednak teren jest płaski z nielicznymi wzniesieniami. Gleba jest raczej uboga w składniki mineralne (V i VI klasa gleby). Większość w lasach stanowią sosny i świerki

• Na północ od wsi, wzdłuż linii kolejowej w latach 2012-2014 ma powstać droga ekspresowa S5 (Poznań-Leszno-Wrocław).
• Tarnowa Łąka posiada zatwierdzony plan odnowy miejscowości w latach 2009-2018.
• BIP

• Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. V (Ś – W), zesz. 2 (Tabliny – Unięcie), hasło „Tarnowa Łąka”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2014, s. 274-275.

• Tarnowa Łąka, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .