Pašino brdo

Pašino brdo
Grad	Beograd
Opština	Voždovac
Pašino brdo Pašino brdo (Beograda) Koordinate: 44° 47′ 17" SGŠ, 20° 29′ 14" IGD

Pašino brdo, nekad nazivano i Lekino brdo u Beogradu, je veliko brdo i naselje u južnom delu grada, iznad Dušanovca (prema Kalenić pijaci).

U podnožju Pašinog brda nalazi se Dušanovac. Tu je administrativni centar opštine Voždovac. Tu se nalazi zgrada opštine, sud, specijalni sud, policijska i vatrogasna stanica, dom zdravlja „Voždovac“, robna kuća, a u blizini je i Dušanovačka pijaca.

Nalazi se na teritoriji gradskih opština Voždovac i Vračar.

Uglavnom preovlađuje predratna porodična gradnja, mada su tokom socijalističkog perioda izgrađene neke stambene zgrade, uglavnom po obodu. Tokom poslednje dekade stare kuće se sve više (iz početka) dograđuju i nadziđuju, a kasnije potpuno ruše i na njihovom mestu se zidaju veliki objekti mahom neprikladne veličine.

Naselje je ranije bilo poznato po svojim mnogobrojnim lipama.

Ime

Glavni članak: Pašina česma

Toponim Pašino brdo nastao je u prvoj polovini 19. veka po događaju iz Prvog srpskog ustanka kada su ustanici 1807. godine, tada daleko izvan grada, na Šarenom izvoru sustigli beogradskog Sulejman-Pašu. Izvor, a kasnije česma, je postepeno dobio naziv Pašina česma, a potom i brdo. Zanimljivo je reći da današnje shvatanje pojma „Pašino brdo“ ne obuhvata prostor na kome se nalazi Pašina česma^[1] (mapa).

Posle Drugog svetskog rata, ime je promenjeno u Lekino brdo, po Aleksandru „Leki“ Rankoviću, koji je u predratnim godinama ovde ilegalno živeo. Na početku okupacije, 1941. godine, on se ovde takođe skrivao sve do svog hapšenja, jula 1941. godine.

Tokom 90-tih godina su promenjena imena brojnih MZ, tj. vraćena su predratna, pa je tako i Lekino brdo dobilo svoj stari naziv.

Položaj

Pašino brdo leži između doline nekadašnjeg Čuburskog potoka iznad koga se danas nalazi izgrađena ulica Južni bulevar i kotline kojom protiče Mokroluški potok ispod auto-puta.

Prema današnjim orijentirima, Pašino brdo ograničavaju ulica Južni bulevar, ulica Stefana Prvovenčanog (auto-put), Ustanička ulica, ulica Rimska, ulica Vojislava Ilića i ulica Gospodara Vučića.

Značajnije ulice na Pašinom brdu su:

• Ustanička ulica
• Kruševačka ulica
• Ulica Gospodara Vučića
• Ulica Maksima Gorkog
• Trebinjska ulica
• Kolašinska ulica

U neposrednoj blizini naselja se nalazi čuveni Plavi most.

• Mapa

Pašino brdo kroz vreme

Nastanak naselja

U doba Prvog srpskog ustanka Pašino brdo je bilo jedno od nenaseljenih brda kraj Beograda.

Tako je i bilo sve dok 1921. godine Založna, Građevinska i Praška banka nisu otkupile poljoprivredna imanja koja su se nalazila na Pašinom brdu i finansirale parcelisanje i uređivanje zemljišta kao i prosecanje ulica. Placeve su potom prodale povoljno i to uz trogodišnju otplatu.

Ovakvi uslovi su privukli srednji sloj građanstva kao što su činovnici, trgovci, zanatlije i radnici, koji su pokupovali placeve i potom se nastanili u ovom delu grada. Pošto su ulice bile prosecane pravilno, tako su i kuće zidane na planski način što je dovelo do toga da nikne skromno i lepo uređeno predgrađe.

Pašino brdo je pre rata dobilo i zvaničan status predgrađa pod nazivom „Predgrađe Vojvode Stepe“. Radovi na komunalnom uređenju naselja su trajala tokom celog međuratnog perioda. Ulice su bile regulisane i kaldrmisane, uvedena je i kanalizacija, pa je čak i obdanište bilo izgrađeno. Škola se, međutim, nije izgradila.

Savezničko bombardovanje

Nakon savezničkog bombardovanja Beograda u Drugom svetskom ratu, na Uskrs 16. aprila 1944. godine, mnogi beograđani su potražili spas na periferiji grada, što je nekima došlo glave mesec dana kasnije tj. 18. maja kada se desilo najžešće bombardovanje saveznika posle pomenutog Uskršnjeg bombardovanja kada je Pašino brdo, uz Dušanovac, Kotež naselje, Neimar i Čuburu, bilo među najteže pogođenih delova grada iako u blizini nije bilo vojnih objekata. Toga dana je bio četvrtak, tmuran i kišovit dan. Bombardovanje je započeto izjutra u 9 časova i 55 minuta, a tokom dvočasovnog bombardovanja izginulo je preko 1 000 osoba. Ginuli su svi redom, deca, žene, muškarci, starije osobe. Pašino brdo je bilo bombardovano još 3. septembra 1944. godine, a tada su bombardovani još i Kotež Neimar, Dušanovac, Rakovica, Karaburma i ulice oko glavne železničke stanice i ovoga puta je bombardovanje trajalo 2 sata.

Crkva na Pašinom brdu

Još davne 1935, na inicijativu Živojina Radosavljevića (učitelja u penziji i sekretara Odbora za izgradnju velikog hrama Svetog Save i člana Društva za unapređenje predgrađa „Vojvode Stepe“) pokrenuta je inicijativa za podizanje verskog objekta u ovom kraju. Preovladalo je mišljenje da to treba da bude kapela, u uverenju da će ona svakako pripomoći da se brže dođe do hrama. Odabrana je zgrada vlasništvo bivšeg ministra vojske Bojovića u ulici Gospodara Vučića broj 89. Objekat je zakupljen, opremljen ikonostasom iz stare crkve Svetog Save i 8. decembra 1935. godine kapela je osvećena. Prvobitni ikonostas zamenjen je 1959. godine novim (Rezbarska škola sa Ohrida, duborez, visok 3,5 metara, širok 4,5).

Posle rata, (17. maja 1947.) Crkvena opština u Beogradu je od Karla Husnika, kupila parcelu i počela da prikuplja sredstva za podizanje budućeg hrama. Izabrana je najlepša lokacija na brdu - na hrbatu brda, na mestu na kome se nalazila nekadašnja češka kolonija, a danas okretnica trolejbusa br. 22 GSP-a, između ulica Trebinjske, Kruševačke i Kolašinske.

Međutim, zemljište je nacionalizovano, sa obrazloženjem da će se na ovom zemljištu podići park, što i jeste učinjeno (sve do prvih godina XXI veka, to i jeste bio park). Posle ovakve odluke Narodnog odbora grada Beograda, Crkvena opština je otkupila zgradu u kojoj se već nalazila kapela (22. septembar 1953.).

Tako se dogodilo, da je ta privremena crkva, danas hram Svete Trojice, dugo godina bila i jedina. Tek 2000. godine (nakon što je 1994. parcela vraćena SPC), konačno je otpočela izgradnja nove crkve na Pašinom brdu, po projektu arhitekte Ljubice Bošnjak, da bi taj hram, hram Svetog Preobraženja Gospodnjeg, bio osveštan tokom 2005. godine.

Mesne zajednice

MZ koje se nalaze na Pašinom brdu su:

Opština Voždovac:

• MZ Pašino brdo, ranije MZ David Pajić, a pre toga VII MZ
• MZ Tešića kupatilo, ranije MZ Rade Končar, a pre toga VI MZ
• MZ Vinogradi, ranije MZ Braća Kovač
• skoro cela MZ Šumice, ranije MZ Veselin Masleša
• deo MZ Dušanovac, ranije MZ „Narodni heroj Vladimir Tomanović“

Opština Vračar:

• deo MZ Neimar
• deo MZ Vojislav Ilić

Javni objekti na Pašinom brdu

Zgrada Gradske opštine Voždovac, V opštinski sud (za Gradsku opštinu Voždovac i Gradsku opštinu Barajevo), V Opštinsko javno tužilaštvo, Specijalni sud, Centralni zatvor, Odeljenje unutrašnjih poslova Voždovac, Vatrogasna brigada, Hotel „Srbija“, poslovna zgrada Beomedicine (nekadašnja RK „Dušanovac“), DZ „Voždovac“, DZ „Voždovac“ - Šumice, Stomatološke ambilante za decu i mlade u školama: OŠ Dositej Obradović, OŠ Jansko Veselinović, VIII beogradska gimnazija, II ekonomska škola, Dom za decu i omladinu „Moša Pijade“ - dom za decu bez roditelja, Međunarodni komitet Crvenog krsta, Fakultet bezbednosti (ranije Fakultet civilne zaštite, pre toga Fakultet odbrane i zaštite, a pre toga Fakultet narodne odbrane), Naučni institut za veterinarstvo Srbije, Zavod za zavarivanje, VIII beogradska gimnazija (ranije XI BGG), II ekonomska škola, Tekstilna škola, Škola za negu lepote (nalazi se u nekadašnjoj OŠ „Dositej Obradović"), OŠ „Dositej Obradović" (nalazi se u nekadašnjoj OŠ "Maksim Gorki"), OŠ „Dušan Dugalić“, OŠ „Janko Veselinović“, ŠOMO „Petar Konjović“, Narodni univerzitet „Svetozar Marković“, Biblioteka „Petar Kocić“ (opštinska biblioteka Vračara), ogranak "Slobodan Marković - Libero Markoni" (ranije ogranak „Filip Kljajić"), Biblioteka „Dositej Obradović“ (opštinska biblioteka Voždovca), centrala i ogranak "Milorad Panić Surep", Centar za kulturu i sport „Šumice“, Sportsko društvo „Voždovac“ (preko puta VIII gimnazije), stadion FK „Sinđelić“, stadion FK „Obilić“ - "Miloš Obilić", park šuma "Šumice", Češki park (sada crkvena porta na okretnici trolejbusa 22), Hram Preobraženja Gospodnjeg, Hram Sv. Trojice, Pošta Beograd 11 (11050), Pošta Beograd 32 (11118), Pošta Beograd 107 (11050), Roda supermarket, SOS kanal, a nekada je postojao i bioskop „Lekino brdo“, koji odavno ne funkcioniše.

Zanimljivosti

Mlađe generacije pamte Pašino brdo kao ono na koje je Maleš (igrao ga je tada mlađani Srđan Todorović), koji je tapkao karte i mislio da liči na Stiva Mekvina, otišao da otprati svoju novu devojku i loše prošao.

Na Pašinom brdu se nalazi kuća u kojoj je početkom 90-tih snimana porodična serija „Srećni ljudi“, a i serija „Vratiće se rode“ je delimično snimana na Pašinom brdu (i u Južnom bulevaru).

Takođe, Lekino brdo mnogi poznaju po imenu „Ulična galerija“, jer je dosta oslikano umetničkim delima, poput portreta poznatih glumaca .

Nakon bombardovanja devedesetih godina, interesovanje za zemljište na Lekinom brdu postaje sve veće. Mnoge kuće zamenjene su zgradama, koje svojim savremenim izgledom privlače dosta kupaca.

Slavni ljudi

Osobe koje žive na Pašinom brdu su

• Branislav Mihajlović - "Slina" , fudbaler bivši reprezentativac Jugoslavije i FK Partizana
• Miodrag Kos - "Mile" , poznati sportski novinar i publicista
• Mladen Simović , privrednik i direktor preduzeća "Energoprojekt Entel" A.D.
• Alojz Mahek , poznati fudbaler SK Jugoslavije
• Miša Aleksić, nekadašnji basista grupe "Riblja čorba"

Izvori

Vidi još

• Opština Lekino brdo - istoimena opština koja je postojala u kraćem vremenu posle 2. svetskog rata
• Istorija opština Srbije - spisak nekadašnjih opština i opština čije se osnivanje predlaže
• Gradska opština Voždovac
• Gradska opština Vračar
• Beograd

Spoljašnje veze

• Lekino brdo Arhivirano 2018-08-04 na Wayback Machine-u - Portal naselja Lekino brdo, Šumice i Dušanovac
• Članak o Pašinom brdu u Blicu
• Članak o Dušanovcu u Blicu