Secemin
wieś | |||
Rynek w Seceminie | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | Secemin | ||
Liczba ludności (2021) | 1264[2] | ||
Strefa numeracyjna | 34 | ||
Kod pocztowy | 29-145[3] | ||
Tablice rejestracyjne | TLW | ||
SIMC | 0145490[4] | ||
Położenie na mapie gminy Secemin | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |||
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego | |||
50°46′05″N 19°50′14″E/50,768056 19,837222[1] | |||
|
Secemin – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Secemin[5][4]. Siedziba gminy Secemin. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1370 rokiem, zdegradowany w 1869 roku[6].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0145508 | Bród | przysiółek |
Historia
Pierwsza wzmianka o Seceminie pochodzi z 1326 r. Osada wymieniona została jako siedziba parafii, która liczyła 288 mieszkańców i miała obszar 57 km²[7]. W 1401 r.[8]na mocy przywileju wydanego przez Władysława Jagiełłę Secemin otrzymał prawa miejskie[9]. Równocześnie król nadał Piotrowi Szafrańcowi tytuł własności miasta oraz prawo do pobierania mostowego[9].
W 1517 r. Zygmunt Stary wydał przywilej zwalniający mieszczan secemińskich z opłat targowych, na terenie całego kraju. Król zezwolił także na dwa jarmarki w roku[9].
W 1540 r. Secemin miał 40 łanów, 60 ogrodów, młyn, dwór z folwarkiem, łaźnię oraz 9 sadzawek. Do miasta należało przedmieście Nawsie. W mieście dobrze rozwinięte było rzemiosło. W 1532 r. powstał tu cech garncarski[9].
W 1558 r. Stanisław Szafraniec zamienił miejscowy kościół katolicki w kalwiński. Ministrem zboru został Feliks ze Szczebrzeszyna[10]. W latach 1556–1616 odbyły się tu synody kalwińskie[11]. W czasie synodu w 1556 pierwszy raz w Polsce jawnie wystąpiono przeciw dogmatowi o Trójcy Świętej, nastąpiło wyodrębnienie ruchu braci polskich.
Miasto było w okresie reformacji ważnym ośrodkiem kulturalnym. Przez pewien czas miejscowa szkoła działała jako filia Akademii Rakowskiej[9]. W tym czasie spora część mieszczan, jeśli nie większość przeszła na kalwinizm.
Po wygaśnięciu rodziny Szafrańców, miasto trafiło w ręce właścicieli, którzy w 1617 r. przekazali budynek zboru katolikom.[potrzebny przypis]. Wówczas właściciele miasta często się zmieniali[9]. Należało ono kolejno do rodów: Dembińskich, Czarnockich, Machockich i Lohmannów. W 1869 r. Secemin utracił prawa miejskie.
W 1939 roku w wyniku agresji niemieckiej na Polskę trafił pod okupację niemiecką. Zdobycie Secemina 16 stycznia 1945 roku przez żołnierzy 52 Armii lub 5 Gwardyjskiej Armii w czasie ofensywy styczniowej Armii Czerwonej zakończyło w miejscowości rządy reżimu III Rzeszy[12].
W 1960 r. Secemin miał 1802 mieszkańców[9]. 50% z nich utrzymywało się z rolnictwa[9].
Osoby związane z Seceminem
- Bartłomiej Wincenty Ściegienny – urodzony w Seceminie, podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.
Zabytki
- kościół gotycki pod wezwaniem Świętej Katarzyny i Jana Ewangelisty z 1402 r.; od 1554 r. zbór protestancki; zwrócony katolikom w 1617 r.; w XVIII w. przebudowany
- pozostałości fosy z XVI w. otaczającej dawną siedzibę rodu Szafrańców
- park założony w połowie XVIII w.
- plebania z przełomu XIX i XX w.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121178
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 8 [dostęp 2022-11-07]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1135 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 68-69.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967, Tom I, str 538-539.
- ↑ Secemin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 409 .
- ↑ a b c d e f g h .
- ↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 98.
- ↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 97.
- ↑ Dolata 1971 ↓, s. 474.
Bibliografia
- Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
- Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967
- Kalendarz Świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce, 2004.
- p
- d
- e
Siedziba gminy: Secemin
Wsie |
|
---|---|
Osady |
|
Osady leśne |
|
Części wsi |
|
Przysiółki wsi |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Włoszczowa
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta |
|
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
Gromady (1954–72) |
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).