Wiskitki
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Rynek w Wiskitkach | |||||
| |||||
Państwo | Polska | ||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | żyrardowski | ||||
Gmina | Wiskitki | ||||
Prawa miejskie | 1595–1870, 1916–1919, 2021 | ||||
Burmistrz | Rafał Mitura | ||||
Powierzchnia | 6,61[1] km² | ||||
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość | |||||
Kod pocztowy | 96-315[2] | ||||
Tablice rejestracyjne | WZY | ||||
Położenie na mapie gminy Wiskitki | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||||
Położenie na mapie powiatu żyrardowskiego | |||||
52°05′13″N 20°22′58″E/52,086944 20,382778 | |||||
TERC (TERYT) | 1438054 | ||||
SIMC | 0739656[3] | ||||
| |||||
| |||||
| |||||
Strona internetowa |
Wiskitki (jid. וויסקיט, Wiskit) – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, w gminie Wiskitki[3][4] nad Pisią Gągoliną. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wiskitki. Leżą 4 km od Żyrardowa, przy węźle autostrady A2 z drogą krajową nr 50.
Historia
Miasto założone przed 1349 rokiem, ponowne nadanie praw miejskich przez Zygmunta III Wazę w 1595 roku[5]. Miasto królewskie, w 1792 roku położone w starostwie guzowskim w ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego[6]. Prawa miejskie utraciły 31 maja 1870[7], przywrócone przejściowo przez okupanta podczas I wojny światowej (1916–1919). Miejscowość odzyskała status miasta z dniem 1 stycznia 2021[8].
1867–1939 siedziba jednoosadowej gminy Wiskitki[7], 1940–1954 w gminie Żyrardów-Wiskitki z siedzibą w Żyrardowie[9], 1954–1972 siedziba gromady Wiskitki[10], a od 1973 w obecnej gminie Wiskitki[11]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.
Pierwsze wzmianki o Wiskitkach pochodzą z 1221. Osada powstała przy dworze myśliwskim (stąd w herbie głowa tura i topór) na terenie obecnej wsi Stare Wiskitki (Starowiskitki). Zlokalizowana była w Puszczy Wiskickiej przy trakcie z Rawy do Sochaczewa. Później została przeniesiona na obecne miejsce i była zwana Wiskitkami Młodymi lub Kościelnymi.
18 lutego 1345 roku w Wiskitkach zmarł piastowski książę Siemowit II rawski. W Wiskitkach na polowaniach bywali królowie: Władysław Jagiełło, Jan Olbracht, Zygmunt August.
Prawa miejskie nadał Wiskitkom król Zygmunt III w 1595 (1593[12]), jednak prawdopodobnie nie był to pierwszy przywilej lokacyjny, gdyż już od XIV wieku osada jest nazywana na przemian miastem i wsią. Jako datę wcześniejszej lokacji podaje się 1349. W 1870 Wiskitki utraciły prawa miejskie.
Podczas II wojny światowej mieścił się tu sztab powiatowy Gwardii Ludowej a później dowództwo powiatowe Armii Ludowej (po wojnie w budynek szkoły została wmurowana tablica pamiątkowa upamiętniająca ten fakt)[13].
Do 1954 istniała gmina Żyrardów-Wiskitki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.
1 października 2018 na miejscowym cmentarzu został pochowany dziennikarz Ignacy Stanisław Krasicki (1928–2018)[14].
Zabytki
- Kościół pw. Wszystkich Świętych i św. Stanisława, wybudowany w 1585, później przebudowany.
- „Kamienica hrabska” z XVIII wieku w narożu rynku. Mieściła się w niej karczma, a w XIX wieku została przebudowana na koszary wojskowe.
- Cmentarz katolicki z kaplicą grobową Łubieńskich (I połowa XIX wieku)
- Cmentarz żydowski
- Cmentarz wojenny z I i II wojny światowej
- Cmentarz protestancki z początku XIX wieku
Przypisy
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1459 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Stanisław Pazyra, Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa 1959, s. 106, 112
- ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792
- ↑ a b Postanowienie z 20 marca (1 kwietnia) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 127)
- ↑ (Dz.U. z 2020 r. poz. 1332) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2020 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedziby władz gminy
- ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948
- ↑ Uchwała Nr VI/10/4/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu grodziskomazowieckiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67)
- ↑ chwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 407)
- ↑ Słowniczek krajoznawczy wraz z najważniejszymi informacjami praktycznymi. W: Marek Dąbrowski, Roman Kościński, Zbigniew Kozłowski, Zygmunt Malinowski, Wiesław Szczepanek: Trasy kolarskie wokół Warszawy. Warszawa: Zakład Wydawniczo-Propagandowy PTTK, 1981, s. 86.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 681
- ↑ Ignacy Stanisław z Siecina. nekrologi.wyborcza.pl, 27 września 2018. [dostęp 2018-09-26].
Linki zewnętrzne
Zobacz kolekcję cytatów o Wiskitkach w Wikicytatach |
- Wiskitki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 571 .
- Gmina Wiskitki
- p
- d
- e
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Wiskitki
Miasto |
|
---|---|
Wsie |
|
Osady leśne | |
Integralne części wsi |
- p
- d
- e
Miasta | |
---|---|
Gminy miejskie | |
Gminy miejsko-wiejskie |
|
Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Grodzisk (Mazowiecki)
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta (do 1869 → i ← 1948–75) | |
Gminy wiejskie (do 1869 → , ← 1948–54 i 1973–75) |
|
Gromady (1954–72) |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Grodzisk Mazowiecki
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta (← →) |
|
Gminy wiejskie (← →) |
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).